ဤေမးခြန္းကို ေျဖဆိုနိုင္ရန္ မလြယ္ကူပါ။ နိကာယ္မ်ားတြင္ သုတ္မ်ားကို ေလ့လာရန္ အစဥ္လိုက္ စီစဥ္ထားျခင္း မရွိပါ။ အၾကမ္းအားျဖင့္ မိမိႀကိဳက္ႏွစ္သက္သလို စတင္ေလ့လာနိုင္ပါသည္။ ပါဠိပညာရွင္ Joy Manné အဆိုအရ နိကာယ္မ်ားမွာ သုတ္အရွည္အတိုသက္သက္မၽွျဖင့္သာ ခြဲ၍ ဖြဲ႕စည္းထားသည္ မဟုတ္၊ သီးသန႔္ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိဟန္တူသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ဒီဃနိကာယ္မွာ သာသနာျပင္ပရွိသူမ်ားအတြက္ သာသနာျဖန႔္ခ်ီရန္ ရည္ရြယ္ဖြဲ႕စည္းထား၍ မဇၥ်ိမနိကာယ္ကိုမူ သာသနာတြင္းရွိသူမ်ားအတြက္ ရည္ရြယ္ဟန္တူသည္ဟု မွတ္ခ်တ္ေပးထားပါသည္။၁ ပါဠိဘာသာျပန္ ဆရာေတာ္ႀကီး ဘိကၡဳေဗာဒီ (Bhikkhu Boddhi) ကမူ သံယုတၱနိကာယ္သည္ ေလးနက္ေသာ တရားေတာ္မ်ားကို လိုရင္းတိုရွင္း တင္ဆက္ထားေသာေၾကာင့္ သံဃာေတာ္မ်ားအတြက္ ရည္ရြယ္ဟန္တူ၍ အဂၤုတၱိဳရနိကာယ္ကိုမူ သာမန္လူဝတ္တို႔အတြက္ ရည္ရြယ္ထားေသာသုတ္မ်ား ပိုမိုပါဝင္သည္ဟု မွတ္ခ်တ္ေပးထားပါသည္။၂

သုတ္တစ္ပုဒ္ခ်င္းစီတြင္ ဇာတ္ေၾကာင္းျပန္ ေျပာၾကားသူက မိတ္ဆက္ေပးေသာ အပိုင္းႏွင့္ တရားေဆြးေႏြးသူတို႔၏ အပိုင္းဟူ၍ အၾကမ္းအားျဖင့္ ႏွစ္ပိုင္း ဖြဲ႕စည္းထားပါသည္။ ဇာတ္ေၾကာင္းျပန္ ေျပာၾကားသူ၏ အပိုင္းဆိုသည္မွာ ထိုထိုေသာ ေနရာတြင္ ဤမည္ေသာအေၾကာင္းေၾကာင့္ ဤသုတ္ကို ေဟာ၍ အေဟာခံရေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ေနာက္မၾကာမွီကာလတြင္ ရဟႏၲာျဖစ္သြားသည္… စသည္ျဖင့္ သုတ္အဖြင့္ႏွင့္ အပိတ္တြင္ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ အပိုင္းကို ဆိုလိုပါသည္။ တရားေဆြးေႏြးသူတို႔၏ အပိုင္းဆိုသည္မွာ ျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ အျခားပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႕အစည္းတို႔ၾကား တရားေဆြးေႏြးျခင္းတို႔ကို မွတ္တန္းတင္ထားေသာ အပိုင္းကို ဆိုလိုပါသည္။

ဒီဃနိကာယ္ႏွင့္ မဇၥ်ိမနိကာယ္တို႔တြင္ ဇာတ္ေၾကာင္းျပန္ေျပာၾကားသူ၏ အပိုင္း ပိုမိုပါဝင္၍ မိတ္ဆက္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေဝေဝဆာဆာႏွင့္ ဇာတ္လမ္းတစ္ပုဒ္အလား အဖြင့္အပိတ္ ခိုင္မာစြာ ေဖာ္ျပထားျခင္းမ်ားကို ေတြ႕ရပါမည္။ က်န္သည့္ နိကာယ္သုံးရပ္တြင္မူ အဖြင့္အပိတ္ တိုတိုႏွင့္ တရားေတာ္၏ ေလးနက္ေသာ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုကို ေရြးခ်ယ္ ေဖာ္ျပထားျခင္းမ်ားကို ေတြ႕ရပါမည္။ နိကာယ္တခုခ်င္းစီ၌  တရားေဆြးေႏြးသူတို႔၏ အပိုင္းတြင္ ပါဝင္ေသာ အေၾကာင္းအရာတို႔မွာ မ်ားျပားစုံလင္စြာ ဖြဲ႕စည္း ထားေသာေၾကာင့္ ျပန႔္ၾကဲေနေသာ ပုလဲရတနာမ်ားႏွင့္ တူသည္ဟု ဆိုနိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သုတ္မ်ားကို စုံလင္စြာ ဖတ္ရွု၍ ေရြးခ်ယ္ဆက္စပ္ၿပီးမွသာ တရားေတာ္တို႔၏ ဆိုလိုရင္းကို ျပည့္စုံစြာ သေဘာေပါက္ လာနိုင္ပါသည္။

ထို႔ျပင္ စတင္ေလ့လာလိုသူမ်ားအတြက္ လြယ္ကူေစရန္ သုတ္တရားေတာ္တခုျခင္းစီကို မိတ္ဆက္စာ အတို ေရးထားပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထို မိတ္ဆက္စာတို႔သည္ သိမ္ေမႊ႕နက္နဲေသာ တရားေတာ္တို႔ကို အနည္းငယ္မၽွသာ ထင္ဟတ္ျပနိုင္သည္ကို သတိျပဳေစလိုပါသည္။ သုတ္တရားေတာ္တို႔ကို ခက္ခဲလြန္းသည္ထင္၍ ေလ့လာရန္ တြန႔္ဆုတ္ျခင္းကိုလည္းမျဖစ္ေစလိုပါ။ ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားေတာ္တို႔သည္ ရိုးရွင္း၍ လက္ေတြ႕က်ျခင္း၊ သိမ္ေမႊ႕နက္နဲျခင္း၊ ဆက္လက္ဆင္ျခင္ေစလို၍ တိုစြာေဟာျခင္း စသည္ျဖင့္ မိမိအတိုင္းအတာျဖင့္ နားလည္သေလာက္ အက်ိဳးမ်ားေသာ တရားေတာ္တို႔ျဖစ္ပါသည္။

ျမတ္စြာဘုရားသည္ သာမန္လူဝတ္တို႔အား ဆုံးမရာတြင္ ဒါန၊သီလ၊ဘာဝနာ ဟူ၍ အစဥ္လိုက္ သင္ေလ့ရွိပါသည္။ ထိုသို႔အစဥ္လိုက္ သင္ၾကားၿပီးမွသာ တရားေတာ္၏ အႏွစ္မ်ားျဖစ္ေသာ သစၥာေလးပါး၊ ခႏၶာငါးပါး၊ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္၊ သတိပ႒ာန္ေလးပါး၊ ေဗာဇၥ်င္ခုနစ္ပါး စသည္တို႔ကို သင္ၾကားေသာေၾကာင့္ ဒါနႏွင့္ဆိုင္ေသာသုတ္မ်ား၊ သီလႏွင့္ဆိုင္ေသာသုတ္မ်ား ဘာဝနာႏွင့္ဆိုင္ေသာသုတ္မ်ားကို အစဥ္လိုက္ေလ့လာျခင္းျဖင့္လည္း စတင္ေလ့လာနိုင္ပါသည္။

သုတၱန္ပိဋကေတာ္တြင္ တရားေတာ္ သုတ္ေပါင္း ၁၀,၀၀၀ ေက်ာ္ပါရွိ၍ ဤwebsite တြင္ ၁,၀၀၀ ေက်ာ္ကို စတင္စုဆည္းတင္ၿပ ထားပါသည္။ ဤ ၁,၀၀၀ေက်ာ္ျဖင့္ ၿပီးျပည့္စုံၿပီဟူ မဆိုလိုပါ။ သို႔ေသာ္ သုတ္ေပါင္း ၁၀,၀၀၀ ေက်ာ္ကို ၿပီးဆုံးေအာင္ မတင္ဆက္ႏွိင္ခင္ ကာလအတြင္း ယခု ၁,၀၀၀ ေက်ာ္ျဖင့္ အေတာ္အတန္ ျခဳံငုံမိေစရန္ အေရးႀကီးေသာ သုတ္တရားေတာ္မ်ားပါဝင္သည္ဟု ယူဆထားပါသည္။

ပါဠိဘာသာသည္ အေျပာစကားဘာသာ(Spoken Language) ျဖစ္၍ အေရးအသားဘာသာ(Written Language) မဟုတ္သည့္အျပင္ ကိုယ္ပိုင္အကၡရာဟူ၍လည္းမရွိပါ။ ပိဋကသုံးပုံကို တိုင္းျပည္အသီးသီးမွ မိမိကိုယ္ပိုင္အကၡရာျဖင့္ ေရးမွတ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ ပိဋကသုံးပုံကို စာေပအေရးအသား က်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ မထြန္းကားမွီ သံဃာေတာ္မ်ားက ႏွုတ္တိုက္အာဂုံေဆာင္ကာ လက္ဆင့္ကမ္း လာေသာေၾကာင့္ မွတ္သားရလြယ္ကူေစရန္အတြက္ ထက္ဆင့္ အေခါက္ျပန္ေၾကာ့ထားေသာ စာေၾကာင္းမ်ား ပါဝင္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထိုစာေၾကာင္းမ်ားကို ေက်ာ္လြား၍မဖတ္သင့္ပါ။ နေမာသႆကို သုံးႀကိမ္ရြတ္သကဲ့သို႔ လိုအပ္ေသာေၾကာင့့္ ထည့္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထိုစာေၾကာင္းမ်ား၏ အေရးပါပုံကို အသံသြင္းထားေသာ သုတ္မ်ားကို နားေထာင္ျခင္းျဖင့္ အက်ိဳးမ်ားေၾကာင္းကို သိနိုင္ပါသည္။

ထိုေခတ္ကာလ၌ ပုဏၰားမ်ိဳး (ျဗဟၼဏ) ႏွင့္ မင္းမ်ိဳးသည္ အျမင့္ျမတ္ဆုံးျဖစ္၍ ကုန္သည္မ်ိဳး၊ အျခားမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ဆင္းရဲသားမ်ိဳးတို႔သည္ ႏွိမ့္က်သည္ဟု အမ်ားသတ္မွတ္ထားသည့္ ဇာတ္စံနစ္ကို သီလရွိျခင္း မရွိျခင္းျဖင့္သာ တိုင္းတာ၍ ျမတ္စြာဘုရားက ပယ္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ဘာသာေရးထုံးတမ္းမ်ားကို ေဝဒက်မ္းမ်ားႏွင့္အညီ ပုဏၰားမ်ိဳးတို႔သာ ေဆာင္ရြက္ရသည္ဟု လက္ခံထားေသာေခတ္လည္းျဖစ္၍ ထိုဝါဒကို ပုဏၰားဝါဒ (Brahmanism 1500BC – 500BC)၃ ဟုေခၚဆိုပါသည္။  ဟိႏၵဴဝါဒသည္ ထို ပုဏၰားဝါဒကို အေျချပဳ၍ ေနာက္မွ  ထြက္ေပၚလာျခင္းျဖစ္သည္။

ပုဏၰားဝါဒႏွင့္အတူ ေခတ္ၿပိဳင္ေပၚလာေသာ ဝါဒမွာ သမဏလုပ္ရွားမွု  (Samana Movement)၄ ျဖစ္ပါသည္။ သမဏလုပ္ရွားမွုတြင္ ဗုဒၶဝါဒ၊ ဂ်ိန္းဝါဒ ႏွင့္ ေယာဂတို႔ပါဝင္ပါသည္။ သမဏ (ရဟန္း-Samana) ဟုေခၚေသာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ရဟန္းမ်ား၊ ဂ်ိန္းရဟန္းမ်ားႏွင့္ ေယာဂရဟန္းမ်ားဟူသည္မွာ အိမ္ယာမိသားစုႏွင့္ေနေသာ ပုဏၰားဝါဒျဖင့့္္ အမွန္တရားႏွင့္ စိတ္စင္ၾကယ္မူကို မရနိုင္ဟုယူဆ၍ ထိုဝါဒကိုပယ္ကာ အိမ္ယာမိသားစုကိုစြန႔္၍ တရားရွာၾကေသာသူတို႔ ျဖစ္ပါသည္။ သမဏတို႔က ပုဏၰားဝါဒကိုလက္မခံေသာေၾကာင့္ ပုဏၰားမ်ားက သမဏတို႔ကို မၾကည္ျဖဴပဲ ဆြမ္းခံလွည့္လည္ေသာအခါ “သူေတာင္းစားမ်ား” ဟုႏွိမ့္ခ်ကာ စကားနာေျပာျခင္း တရားၿပိဳင္ဆိုင္ျခင္းမ်ားကို သုတ္မ်ားတြင္ ေတြ႕ရပါမည္။

ထို႔ျပင္ ပုဏၰားမ်ား၊ ဂ်ိန္းရဟန္းမ်ား (နိဂဏၭနာဋပုတၱ သို႔ နာဋ၏သား နိဂဏၭ)၊ အျခားအယူဝင္ လွည့္လည္ေသာရဟန္းမ်ား (ပရိဗိုဇ္) ႏွင့္ အျခားအယူရွိေသာ သမဏတို႔က ျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ တရားေဆြးေႏြး ေမးျမန္းျခင္းမ်ားကို ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ သုတ္မ်ားတြင္ မွတ္တန္းတင္ထားသည္ကို လည္းေတြ႕ရပါမည္။ ျမတ္စြာဘုရားကို တရားေဆြးေႏြး ေမးျမန္း၍ အယူေျပာင္းကာ ရဟန္းျပဳၾကေသာ ပုဏၰားမ်ား၊ အျခားအယူဝင္ လည့္လည္ေသာရဟန္းမ်ား (ပရိဗိုဇ္) ကိုလည္းေတြ႕ရပါမည္။ ျမတ္စြာဘုရား၏ မ်ားစြာေသာ သာဝကႀကီးမ်ားျဖစ္ေသာ အရွင္သာရိပုၾတာ၊ အရွင္မဟာေမာဂၢလာန္၊ အရွင္မဟာကႆပ၊ အရွင္မဟာကစၥာန စသည္တို႔မွာ ပုဏၰားမ်ိဳးမွ ရဟန္းျပဳေသာ သံဃာေတာ္မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။

ကုန္သြယ္ေရး စတင္ထြန္းကားလာေသာ ေခတ္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေငြေၾကးႂကြယ္ဝလာေသာ ကုန္သည္လူတန္းစားမ်ားက သမဏတို႔၏အယူသို႔ ေျပာင္း၍ ျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ ရဟန္းမ်ားကို အဓိကလွူတန္းၾကသည္။ အနာထပိဏ္သူေဌးႏွင့္ အျခားမ်ားစြာေသာသူႂကြယ္တို႔မွာ ကုန္သည္လူတန္းစား တို႔ျဖစ္ပါသည္။ ကုန္သြယ္ရာလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလၽွာက္ ဗုဒၶဘာသာျပန႔္ပြားျခင္းမွာ ကုန္သည္မ်ားေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ပါသည္။

တခါတရံတြင္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ မေထရ္ႀကီးမ်ားကို ပုဏၰားမ်ိဳးမဟုတ္ေသာ္လည္း ျမင့္ျမတ္သူဟူေသာ အဓိပၸါယ္ႏွင့္ ျဗဟၼဏဟူ၍လည္း ေခၚဆိုေလ့ရွိသည္။ အျခားအမွတ္မွားေလ့ရွိေသာ ေဝါဟာရတစ္ခုမွာ ျဗဟၼာ (Brahma) ဟူေသာ ေဝါဟာရျဖစ္ပါသည္။ ျဗဟၼဏ (Brahmin) ဟူေသာ ေဝါဟာရမွာ ပုဏၰားကို ဆိုလို၍ ျဗဟၼာဟူသည္မွာ စ်ာန္သမာပတ္ျဖင့္ေရာက္ေသာ ျဗဟၼာ့ဘုံမွ ျဗဟၼာမ်ားကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။  ျမတ္စြာဘုရားကို တရားဦးေဟာရန္ေလၽွာက္ေသာ သဟမၸတိျဗဟၼာသည္ ျဗဟၼာ့ဘုံမွ ျဗဟၼာႀကီး ျဖစ္ပါသည္။

သုတၱန္ပိဋကေတာ္မွ နံပတ္စဥ္မ်ားကို လူအမ်ား မွတ္သားရလြယ္ကူေစရန္ ေခတ္ေပၚနံပတ္စဥ္စံနစ္ျဖင့္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ဥပမာ သံယုတၱနိကာယ္(သန)မွ နိဒါနဝဂၢသံယုတ္(၁၂)တြင္ပါေသာ နိဒါနသံယုတ္(၁)ရွိ ဒသဗလဝဂ္(၃)ေအာက္မွ ဘူမိဇသုတ္(၅)ကို – သန ၁၂.၂၅ – ဘူမိဇသုတ္- ဟုလြယ္ကူေအာင္ ေျပာင္းလဲျပသထားပါသည္။

ဒန = ဒီဃနိကာယ္ (DN – Long Discourses)
မန = မဇၥ်ိမနိကာယ္ (MN – Middle length Discourses)
သန = သံယုတၱနိကာယ္ (SN – Connected Discourses)
အန = အဂၤုတၱိဳရနိကာယ္ (AN – Numerical Discourses)
ခန = ခုဒၵကနိကာယ္ (KN – Miscellaneous Discourses)
ခပ = ခုဒၵကပါဌ ပါဠိေတာ္ (Khp – Khuddakapatha)
ဓပ = ဓမၼပဒ ပါဠိေတာ္ (Dhp – Dhammapada)
ဥဒ = ဥဒါန္း ပါဠိေတာ္ (Ud – Udana)
ဣတ = ဣတိဝုတ္ ပါဠိေတာ္ (Iti – Itivuttaka)
သနပ = သုတၱနိပါတ္ ပါဠိေတာ္ (Snp – Sutta Nipata)
ဝဝ = ဝိမာနဝတၳဳ ပါဠိေတာ္ (Vv – Vimanavatthu)
ပဝ = ေပတဝတၳဳ ပါဠိေတာ္ (Pv – Petavatthu)
ထပ = ေထရပဒါန္ ပါဠိေတာ္ (Thag – Theragatha)
ထအပ = ေထရီအပဒါန္ ပါဠိေတာ္ (Thig – Therigatha)

သုတၱန္ပိဋကေတာ္ ျမန္မာျပန္ကို သာသနာေရးဝန္ႀကီးဌာန သာသနာေရးဦးစီးဌာနမွ ျဖန႔္ခ်ီေသာမူကို အသုံးျပဳထားပါသည္။

သုတ္တစ္ပုဒ္ခ်င္း၏ မိတ္ဆက္စာတို အခ်ိဳ႕ကို ျမန္မာသုတၱန္ အယ္ဒီတာကေရးသား၍ က်န္အခ်ိဳ႕ကို Access to Insight ႏွင့္ A Summary of the 152 Suttas from Translation of the Majjhima Nikaya by Bhikkhu Bodhi မွခြင့္ျပဳခ်က္ မွီးယူ ေဖာ္ျပထားပါသည္။

၁. ‘Categories of Sutta in the Pali Nikayas and their implications for our appreciation of the Buddhist Teaching and Literature.’ Journal of the Pali Text Society, XV, 29-87.
၂. General introduction to Saṃyutta Nikāya p32-33 The Connected Discourses of the Buddha, Wisdom Publication.
၃. Brahmanism – From Wikipedia
၄. Shramana (Samana) – From Wikipedia