၈။ သာဝတၳိနိဒါန္း။ ရဟန္းတို႔ သင္တို႔အား အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္ကို ေဟာၾကားေပအံ့၊ ေဝဖန္ေပအံ့၊ ထိုတရားကို နာၾကကုန္ေလာ့၊ ေကာင္းစြာ ႏွလံုးသြင္းႀကကုန္ေလာ့၊ ေဟာေပအံ့ဟု (မိန္႔ေတာ္ မူ၏)။ ထိုရဟန္းတို႔သည္ ”အသွ်င္ဘုရား ေကာင္းပါၿပီ”ဟု ျမတ္စြာဘုရားအားျပန္ၾကားေလွ်ာက္ထား ကုန္၏။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဤစကားကို မိန္႔ေတာ္မူ၏- ရဟန္းတို႔အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာအရိယာမဂ္သည္ အဘယ္နည္း၊ မွန္ကန္ေသာအျမင္ ‘သမၼာဒိ႒ိ’။ပ။ မွန္ကန္ေသာတည္ၾကည္မႈ ‘သမၼာသမာဓိ’တို႔တည္း။
ရဟန္းတို႔ မွန္ကန္ေသာအျမင္ ‘သမၼာဒိ႒ိ’ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ ရဟန္းတို႔ ဆင္းရဲကို သိေသာ ဉာဏ္၊ ဆင္းရဲျဖစ္ေၾကာင္းကို သိေသာ ဉာဏ္၊ ဆင္းရဲခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာကို သိေသာ ဉာဏ္၊ ဆင္းရဲခ်ဳပ္ရာ (နိဗၺာန္) သို႔ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ကို သိေသာ ဉာဏ္ပင္တည္း။ ရဟန္းတို႔ ဤသည္ကို မွန္ကန္ေသာအျမင္ ‘သမၼာဒိ႒ိ’ဟု ဆိုအပ္၏။
ရဟန္းတို႔ မွန္ကန္ေသာအၾကံ ‘သမၼာသကၤပၸ’ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ ရဟန္းတို႔ ထြက္ေျမာက္လို ေသာၾကံစည္မႈ၊ မပ်က္စီးေစလိုေသာ ၾကံစည္မႈ၊ မညႇဥ္းဆဲလိုေသာ ၾကံစည္မႈသည္ ရွိ၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသည္ကို မွန္ကန္ေသာအၾကံ ‘သမၼာသကၤပၸ’ဟု ဆိုအပ္၏။
ရဟန္းတို႔ မွန္ကန္ေသာ စကား ‘သမၼာဝါစာ’ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ ရဟန္းတို႔ မမွန္ေျပာဆိုျခင္းမွေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ကုန္းစကားကို ေျပာဆိုျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ၾကမ္းတမ္းေသာ စကားကို ေျပာဆိုျခင္းမွေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ၿပိန္ဖ်င္းေသာ စကားကို ေျပာဆိုျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းသည္ ရွိ၏။ ရဟန္းတို႔ဤသည္ကို မွန္ကန္ေသာ စကား ‘သမၼာဝါစာ’ဟု ဆိုအပ္၏။
ရဟန္းတို႔ မွန္ကန္ေသာအလုပ္ ‘သမၼာကမၼ ႏၲ’ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ ရဟန္းတို႔ အသက္သတ္မႈမွေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ မေပးသည္ကို ယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ မျမတ္ေသာ ေမထုန္အက်င့္မွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းသည္ ရွိ၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသည္ကို မွန္ကန္ေသာအလုပ္ ‘သမၼာကမၼ ႏၲ’ဟု ဆိုအပ္၏။
ရဟန္းတို႔ မွန္ကန္ေသာအသက္ေမြးမႈ ‘သမၼာအာဇီဝ’ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ ရဟန္းတို႔ ဤသာသနာေတာ္၌ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွားယြင္းေသာအသက္ေမြးမႈ ‘မိစၧာ ဇီဝ’ကို ပယ္၍ မွန္ကန္ေသာအသက္ေမြးမႈ ‘သမၼာအာဇီဝ’ ျဖင့္ အသက္ေမြး၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသည္ကို မွန္ကန္ေသာအသက္ ေမြးမႈ ‘သမၼာအာဇီဝ’ဟု ဆိုအပ္၏။
ရဟန္းတို႔ မွန္ကန္ေသာအားထုတ္မႈ ‘သမၼာဝါယာမ’ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ ရဟန္းတို႔ ဤသာသနာေတာ္၌ ရဟန္းသည္ မျဖစ္ကုန္ေသးေသာ ယုတ္ညံ့ေသာအကုသိုလ္တရားတို႔ကို မျဖစ္ေစရန္ဆႏၵကို ျဖစ္ေစ၏၊ အားထုတ္၏၊ လုံ႔လျပဳ၏၊ စိတ္ကို ခ်ီေျမႇာက္၏၊ ေဆာက္တည္၏။ ျဖစ္ၿပီးကုန္ေသာယုတ္ညံ့ေသာအကုသိုလ္တရားတို႔ကို ပယ္ရန္ ဆႏၵကို ျဖစ္ေစ၏။ပ။ မျဖစ္ကုန္ေသးေသာ ကုသိုလ္တရားတို႔ကို ျဖစ္ေစရန္ ဆႏၵကို ျဖစ္ေစ၏။ပ။ ျဖစ္ၿပီးကုန္ေသာ ကုသိုလ္တရားတို႔ကို တည္ျမဲေစရန္၊ မေပ်ာက္ပ်က္ေစရန္၊ တိုးတက္ျဖစ္ပြားေစရန္၊ ျပန္႔ေျပာေစရန္၊ ပြားမ်ားမႈ ျပည့္စံုေစရန္ ဆႏၵကို ျဖစ္ေစ၏၊ အားထုတ္၏၊ လုံ႔လျပဳ၏၊ စိတ္ကို ခ်ီေျမႇာက္၏၊ ေဆာက္တည္၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသည္ကို မွန္ကန္ေသာအား ထုတ္မႈ ‘သမၼာဝါယာမ’ဟု ဆိုအပ္၏။
ရဟန္းတို႔ မွန္ကန္ေသာ ေအာက္ေမ့မႈ ‘သမၼာသတိ’ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ ရဟန္းတို႔ ဤသာသနာေတာ္၌ ရဟန္းသည္ ျပင္းစြာအားထုတ္ေသာ လုံ႔လရွိသည္ ျဖစ္၍ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ ‘သမၸဇဥ္’ ေအာက္ေမ့မႈ ‘သတိ’ ရွိသည္ ျဖစ္၍ ေလာက၌ မက္ေမာမႈ ‘အဘိဇၩာ’ ႏွလံုးမသာမႈ ‘ေဒါမနႆ’ကို ပယ္ေဖ်ာက္လ်က္႐ုပ္ အေပါင္း၌ ႐ုပ္အေပါင္းကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ႐ႈေလ့ရွိသည္ ျဖစ္၍ ေန၏၊ ျပင္းစြာ အားထုတ္ေသာ လုံ႔လရွိ သည္ ျဖစ္၍ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ ‘သမၸဇဥ္’ ေအာက္ေမ့မႈ ‘သတိ’ ရွိသည္ ျဖစ္၍ ေလာက၌မက္ေမာမႈ ‘အဘိဇၩာ’ ႏွလံုးမသာမႈ ‘ေဒါမနႆ’ ကို ပယ္ေဖ်ာက္လ်က္ ေဝဒနာတို႔၌ ေဝဒနာတို႔ကိုအႀကိမ္ႀကိမ္ ႐ႈေလ့ရွိသည္ ျဖစ္၍ ေန၏၊ ျပင္းစြာ အားထုတ္ေသာ လုံ႔လရွိသည္ ျဖစ္၍ဆင္ျခင္ဉာဏ္ ‘သမၸဇဥ္’ ေအာက္ေမ့မႈ ‘သတိ’ ရွိသည္ ျဖစ္၍ ေလာက၌ မက္ေမာမႈ ‘အဘိဇၩ်ာ’ႏွလံုးမသာမႈ ‘ေဒါမနႆ’ကို ပယ္ေဖ်ာက္လ်က္ သေဘာ တရားတို႔၌ သေဘာတရားတို႔ကို အႀကိမ္ႀကိမ္႐ႈေလ့ရွိသည္ ျဖစ္၍ ေန၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသည္ကို မွန္ ကန္ေသာ ေအာက္ေမ့မႈ ‘သမၼာသတိ’ဟု ဆိုအပ္၏။
ရဟန္းတို႔ မွန္ကန္ေသာ တည္ၾကည္မႈ ‘သမၼာသမာဓိ’ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ ရဟန္းတို႔ ဤသာသနာေတာ္၌ ရဟန္းသည္ ကာမတို႔မွ ဆိတ္၍သာလွ်င္ အကုသိုလ္တရားတို႔မွ ဆိတ္၍သာလွ်င္ ၾကံစည္မႈ ‘ဝိတက္’ ႏွင့္ တကြျဖစ္ေသာ သံုးသပ္မႈ ‘ဝိစာရ’ႏွင့္ တကြျဖစ္ေသာ နီဝရဏဆိတ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ႏွစ္သိမ့္မႈ ‘ပီတိ’ ခ်မ္းသာမႈ ‘သုခ’ရွိေသာ ပဌမစ်ာန္သို႔ ေရာက္၍ ေန၏။ ၾကံစည္မႈ ‘ဝိတက္’သံုးသပ္မႈ ‘ဝိစာရ’ တို႔၏ ခ်ဳပ္ျခင္းေၾကာင့္ ၾကံစည္မႈ ‘ဝိတက္’ သံုးသပ္မႈ ‘ဝိစာရ’ မရွိေသာ စိတ္ကိုၾကည္လင္ေစတတ္ေသာ စိတ္၏ တည္ၾကည္မႈ ‘သမာဓိ’ ကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာတည္ၾကည္မႈ ‘သမာဓိ’ ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ႏွစ္သိမ့္မႈ ‘ပီတိ’ ခ်မ္းသာမႈ ‘သုခ’ရွိေသာ ဒုတိယစ်ာန္သို႔ေရာက္၍ ေန၏။ ႏွစ္သိမ့္မႈ ‘ပီတိ’ကိုလည္း မစြဲမက္ျခင္း ေၾကာင့္ လ်စ္လ်ဴ႐ႈ၍သာလွ်င္ ေန၏၊ ေအာက္ေမ့မႈ ‘သတိ’ ဆင္ျခင္ဉာဏ္ ‘သမၸဇဥ္’ႏွင့္ ျပည့္စံုသည္ ျဖစ္၍ ခ်မ္းသာမႈ ‘သုခ’ကိုလည္း ကိုယ္ျဖင့္ခံစား၏၊ (အႀကင္တတိယစ်ာန္ေၾကာင့္) ထိုသူကို ”လ်စ္လ်ဴ႐ႈသူ၊ သတိ ရွိသူ၊ ခ်မ္းသာစြာေနေလ့ရွိသူ”ဟု အရိယာပုဂၢိဳလ္တို႔သည္ ခ်ီးမြမ္းေျပာဆိုကုန္၏၊ ထိုတတိယစ်ာန္သို႔ ေရာက္၍ ေန၏။ ခ်မ္းသာမႈ ‘သုခ’ကိုလည္း ပယ္ျခင္းေၾကာင့္ ဆင္းရဲမႈ ‘ဒုကၡ’ကိုလည္း ပယ္ျခင္းေၾကာင့္ဝမ္းသာမႈ ‘ေသာမနႆ’ ႏွလံုးမသာမႈ ‘ေဒါမနႆ’တို႔ ေရွးဦးကပင္လွ်င္ ခ်ဳပ္ႏွင့္ျခင္းေၾကာင့္ ဆင္းရဲခ်မ္းသာကင္းေသာ လ်စ္လ်ဴ႐ႈမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ သတိ၏ စင္ၾကယ္ျခင္းရွိေသာ စတုတၳစ်ာန္သို႔ ေရာက္၍ေန၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသည္ကို မွန္ကန္ေသာ တည္ၾကည္မႈ ‘သမၼာသမာဓိ’ဟု ဆိုအပ္၏ဟု (မိန္႔ေတာ္မူ၏)။
အ႒မသုတ္။