ခႏၶဝဂ္ ၂၂ – ၃၄

ခႏၶဝဂၢသံယုတ္ပါဠိေတာ္ – The Section on the Aggregates

သံယုတၱ: ၂၂ ၊ ၂၃ ၊ ၂၄ ၊ ၂၅ ၊ ၂၆ ၊ ၂၇ ၊ ၂၈ ၊ ၂၉ ၊ ၃၀ ၊ ၃၁ ၊ ၃၂ ၊ ၃၃ ၊ ၃၄ ၊

၂၂. ခႏၶသံယုတ္ – The clinging-aggregates

  သန ၂၂.၁: နကုလပိတုသုတ္To Nakulapita [Thanissaro] [Bodhi]
ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားေတာ္ကိုနာခဲ့ရ၍ မ်က္နာၾကည္လင္ စိတ္ၾကည္လင္လာေသာ နကုလပိတာသူႂကြယ္ကို အရွင္သာရိပုၾတာက အသက္အရြယ္ႀကီး၍ လူနာေသာ္လည္း စိတ္မနာေအာင္ အဘယ္သို႔ ေနမည္နည္းဟု ေမးျမန္းေသာ သုတ္ျဖစ္ပါသည္။ နကုလပိတာသူႂကြယ္သည္ “ငါႏွင့္ အကၽြမ္းဝင္ေသာ စကားကို ဆိုကုန္ေသာ ငါ၏တပည့္ ဥပါသကာတို႔တြင္ နကုလပိတာသူႂကြယ္သည္ အျမတ္ဆုံး ေပတည္း”ဟု ျမတ္စြာဘုရား ခ်ီးေျမာက္ေတာ္မူေသာ ဥပါသကာျဖစ္သည္။

သန ၂၂.၂: ေဒဝဒဟသုတ္At Devadaha [Thanissaro]  [Bodhi]
နိုင္ငံရပ္ျခားသို႔သြားလိုေသာ ရဟန္းတို႔ကို အရွင္သာရိပုၾတာက ဗုဒၶတရားေတာ္သည္ အဘယ္နည္းဟု တိုင္းတစ္ပါး ပညာရွိတို႔ေမးျမန္းခဲ့လၽွင္ ေျဖဆိုနည္းကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

  သန ၂၂.၃:  ဟာလိဒၵိကာနိသုတ္To Haliddakani [Thanissaro]  [Bodhi]
ဟာလိဒၵိကာနိသူႂကြယ္က အရွင္မဟာကစၥည္းကို သနပ ၄.၉: မာဂ႑ိယသုတ္တြင္ပါေသာ ျမတ္စြာဘုရား အတိုေဟာထားသည့္တရားကို ေမးေလၽွာက္ျခင္းျဖစ္သည္။ အရွင္မဟာကစၥာနသည္ “အက်ဥ္းအားျဖင့္ ေဟာအပ္ေသာ တရားေတာ္၏ အနက္ကို အက်ယ္အားျဖင့္ ေဝဖန္တတ္ေသာ အျမတ္ဆုံးရဟန္း(ဧတဒဂၢ) ေပတည္း”ဟု ျမတ္စြာဘုရား ခ်ီးေျမာက္ေတာ္မူေသာ ရဟန္းျဖစ္သည္။ (အရွင္မဟာကစၥည္း ႏွင့္ အရွင္မဟာကစၥာန သည္တစ္ပါးတည္းျဖစ္သည္။)

  သန ၂၂.၅: သမာဓိသုတ္Concentration [Thanissaro]  [Bodhi]
ခႏၶာငါးပါး မည္သို႔ျဖစ္တည္လာသနည္း၊ မည္သည့္နည္းျဖင့္ ခႏၶာငါးပါးခ်ဳပ္မည္နည္း။ ဤတိုေတာင္းေသာ္လည္း ေလးနက္ေသာသုတ္တြင္ ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၂.၇: ဥပါဒါပရိတႆနာသုတ္Grasping and Worry [Walshe]  [Bodhi]
ခႏၶာငါးပါးကို မိမိကိုယ္ပိုင္ဥစၥာဟု ထင္ေသာေၾကာင့္ ခႏၶာငါးပါးေျပာင္းလဲလၽွင္ စိတ္ဆင္းရဲျခင္း ပူပန္ျခင္းတို႔ျဖစ္ၾကရသည္။ သိစိတ္ ဝိညာဏ္သည္လည္း ထိုေျပာင္းလဲမူေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ဆင္းရဲမွုကိုသာ အဖန္တလဲလဲ ကပ္ညႇိေနေတာ့သည္။

သန ၂၂.၂၂: ဘာရသုတ္ – The Burden [Nizamis | Thanissaro | Walshe[Bodhi]
မည္သည့္အရာတို႔ကို သံသရာတေလၽွာက္ သယ္ပိုးခဲ့ရသနည္း။ မည္သူ သယ္ပိုးသနည္း။ မည္သို႔ သယ္ပိုးသနည္း။ မည္သို႔ မသယ္ပိုးသနည္း။

သန ၂၂.၂၃: ပရိညသုတ္ (ပရိညာသုတ္)Comprehension [Thanissaro] [Bodhi]
မည္သည့္တရားတို႔ကို ပိုင္းျခား၍သိသင့္သနည္း။ ပိုင္းျခား၍ သိျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း။

သန ၂၂.၃၆: ဒုတိယ အညတရဘိကၡဳသုတ္The Monk [Thanissaro] [Bodhi]
မိမိ လိုခ်င္တပ္မက္ရာျဖင့္ မိမိကိုယ္ကို တိုင္းတာ၍ ထိုအရာကို မိမိကိုယ္တိုင္ဟုပင္ ထင္ေတာ့သည္။

သန ၂၂.၃၉: အႏုဓမၼသုတ္In Accordance with the Dhamma (1) [Thanissaro] [Bodhi]
ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံခါနီးအခ်ိန္တြင္ နတ္မ်ားက နတ္စႏၵကူးနံ့သာမွုန္႔မ်ား နတ္ပန္းမ်ား နတ္ဂီတမ်ားျဖင့္ ပူေဇာ္ၾကသည္။ ထိုအခါ ျမတ္စြာဘုရားက ထိုကဲ့သို႔ ပူေဇာ္ျခင္းသည္ အျမတ္ဆုံး ပူေဇာ္ျခင္း မဟုတ္၊ တရားကို တရားႏွင့္အညီ က်င့္ျခင္းသည္သာ အျမတ္ဆုံး ပူေဇာ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆုံးမသြားခဲ့ပါသည္။ (ဒန ၁၆ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္) ဤသုတ္တြင္ တရားကို တရားႏွင့္အညီ မည္သို႔က်င့္ရမည္ကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ၿငီးေငြ႕ျခင္းႏွင့္ ခႏၶာ ငါးပါး ဆက္စပ္ပုံကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၂.၄၀: ဒုတိယ အႏုဓမၼသုတ္In Accordance with the Dhamma (2) [Thanissaro] [Bodhi]
ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံခါနီးအခ်ိန္တြင္ နတ္မ်ားက နတ္စႏၵကူးနံ့သာမွုန္႔မ်ား နတ္ပန္းမ်ား နတ္ဂီတမ်ားျဖင့္ ပူေဇာ္ၾကသည္။ ထိုအခါ ျမတ္စြာဘုရားက ထိုကဲ့သို႔ ပူေဇာ္ျခင္းသည္ အျမတ္ဆုံး ပူေဇာ္ျခင္း မဟုတ္၊ တရားကို တရားႏွင့္အညီ က်င့္ျခင္းသည္သာ အျမတ္ဆုံး ပူေဇာ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆုံးမသြားခဲ့ပါသည္။ (ဒန ၁၆ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္) ဤသုတ္တြင္ တရားကို တရားႏွင့္အညီ မည္သို႔က်င့္ရမည္ကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ အနိစၥ ႏွင့္ ခႏၶာ ငါးပါး ဆက္စပ္ပုံကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၂.၄၁: တတိယ အႏုဓမၼသုတ္ In Accordance with the Dhamma (3) [Thanissaro] [Bodhi]
ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံခါနီးအခ်ိန္တြင္ နတ္မ်ားက နတ္စႏၵကူးနံ့သာမွုန္႔မ်ား နတ္ပန္းမ်ား နတ္ဂီတမ်ားျဖင့္ ပူေဇာ္ၾကသည္။ ထိုအခါ ျမတ္စြာဘုရားက ထိုကဲ့သို႔ ပူေဇာ္ျခင္းသည္ အျမတ္ဆုံး ပူေဇာ္ျခင္း မဟုတ္၊ တရားကို တရားႏွင့္အညီ က်င့္ျခင္းသည္သာ အျမတ္ဆုံး ပူေဇာ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆုံးမသြားခဲ့ပါသည္။ (ဒန ၁၆ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္) ဤသုတ္တြင္ တရားကို တရားႏွင့္အညီ မည္သို႔က်င့္ရမည္ကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ဒုကၡ ႏွင့္ ခႏၶာ ငါးပါး ဆက္စပ္ပုံကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၂.၄၂: စတုတၳ အႏုဓမၼသုတ္In Accordance with the Dhamma (4) [Thanissaro] [Bodhi]
ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံခါနီးအခ်ိန္တြင္ နတ္မ်ားက နတ္စႏၵကူးနံ့သာမွုန္႔မ်ား နတ္ပန္းမ်ား နတ္ဂီတမ်ားျဖင့္ ပူေဇာ္ၾကသည္။ ထိုအခါ ျမတ္စြာဘုရားက ထိုကဲ့သို႔ ပူေဇာ္ျခင္းသည္ အျမတ္ဆုံး ပူေဇာ္ျခင္း မဟုတ္၊ တရားကို တရားႏွင့္အညီ က်င့္ျခင္းသည္သာ အျမတ္ဆုံး ပူေဇာ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆုံးမသြားခဲ့ပါသည္။ (ဒန ၁၆ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္) ဤသုတ္တြင္ တရားကို တရားႏွင့္အညီ မည္သို႔က်င့္ရမည္ကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ အနတၱ ႏွင့္ ခႏၶာ ငါးပါး ဆက္စပ္ပုံကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၂.၄၃: အတၱဒီပသုတ္An Island to Oneself [Walshe] [Bodhi]
ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံခါနီးအခ်ိန္တြင္ နတ္မ်ားက နတ္စႏၵကူးနံ့သာမွုန္႔မ်ား နတ္ပန္းမ်ား နတ္ဂီတမ်ားျဖင့္ ပူေဇာ္ၾကသည္။ ထိုအခါ ျမတ္စြာဘုရားက ထိုကဲ့သို႔ ပူေဇာ္ျခင္းသည္ အျမတ္ဆုံး ပူေဇာ္ျခင္း မဟုတ္၊ တရားကို တရားႏွင့္အညီ က်င့္ျခင္းသည္သာ အျမတ္ဆုံး ပူေဇာ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆုံးမသြားခဲ့ပါသည္။ (ဒန ၁၆ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္) ဤသုတ္တြင္ တရားကို တရားႏွင့္အညီ မည္သို႔က်င့္ရမည္ကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။

သန ၂၂.၄၇: သမႏုပႆနာသုတ္ – Assumptions/Ways of Regarding [Thanissaro | Walshe] [Bodhi]
မသိနားမလည္ေသာသူသည္ စြဲလမ္းဖြယ္ ခႏၶာငါးပါးကို မိမိကိုယ္ပိုင္ ဟူ၍ထင္သည္။

  သန ၂၂.၄၈: ခႏၶသုတ္Aggregates [Thanissaro]  [Bodhi]
ခႏၶာငါးပါးႏွင့္ စြဲလမ္းဖြယ္ ခႏၶာငါးပါး (ဥပါဒါနကၡႏၶာ) မတူေၾကာင္း ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၂.၄၉: ေသာဏသုတ္So.na [Walshe] [Bodhi]
ဟုတ္တိုင္းမွန္စြာျမင္ျခင္း (ယထာဘူတ) ဆိုသည္မွာ အဘယ္နည္း။ ဤသုတ္တြင္ ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၂.၅၃: ဥပယသုတ္Attached [Thanissaro]  [Bodhi]
ဝိညာဏ္သည္ အျခားခႏၶာေလးပါးႏွင့္ အျမဲဆက္စပ္ေနသည္။ ဝိညာဏ္ကို အျခားခႏၶာေလးပါးမွ သီးျခားခြဲထုတ္၍ ျဖစ္ျခင္း ပ်က္ျခင္းကို ေဖာ္ထုတ္ေျပာၾကား၍ မရႏွိင္။ ဝိညာဏ္ဟု ေခၚေသာ သိစိတ္ဆိုသည္မွာ ခႏၶာငါးပါးမွ တစ္ပါးကိုဆိုျခင္းျဖစ္သည္။ အျခား အေရွ႕တိုင္း အယူဝါဒမ်ားတြင္ ယူဆေသာ သကၠာယ အျမင္မကင္းသည့္ ဘဝတစ္ခုမွ တစ္ခု ကူးေျပာင္းသြားေသာ ဝိညာဏ္ လိပ္ျပာေကာင္ (Spirit) မဟုတ္။

  သန ၂၂.၅၄: ဗီဇသုတ္Means of Propagation [Thanissaro] [Bodhi]
ႏွစ္သက္စြဲမက္မွု ‘နႏၵီရာဂ’ ေၾကာင့္ ဝိညာဏသည္ အျခားခႏၶာေလးပါးေပၚမွီ၍ ႀကီးပြား ျပန႔္ေျပာသည္။

သန ၂၂.၅၅: ဥဒါနသုတ္Exclamation [Thanissaro]  [Bodhi]
ရဟန္းတစ္ပါးက ျမတ္စြာဘုရားကို “မည္သို႔သိေသာ မည္သို႔ျမင္ေသာသူသည္ ယခုခ်က္ျခင္း အသေဝါကုန္ သနည္း”ဟု ေမးေလၽွာက္ထားပါသည္။

  သန ၂၂.၅၆: ဥပါဒါနပရိပဝတၱနသုတ္The (Fourfold) Round [Thanissaro] [Bodhi]
မည္သည္ကို ျမင္ေသာ သိေသာေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ “အတုမရွိေသာ သဗၺညဳတဉာဏ္ကို ထိုးထြင္း၍ သိၿပီ”ဟု ဝန္ခံသနည္း။

  သန ၂၂.၅၇: သတၱ႒ာနသုတ္Seven Bases [Thanissaro]  [Bodhi]
ခႏၶာငါးပါးကို ခုနစ္မ်ိဳးအားျဖင့္ နားလည္ထြင္းေဖာက္နိုင္လၽွင္ ရဟႏၲာ အျဖစ္ကို ရရွိႏွိင္မည္။

သန ၂၂.၅၈: သမၼာသမၺဳဒၶသုတ္ Awakened [Thanissaro] [Bodhi]
ျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ ရဟႏၲာတို႔ ခႏၶာငါးပါးကို ထိုးေဖာက္ နားလည္ပုံခ်င္းတူေသာ္လည္း အဘယ္အရာတြင္ ကြဲျပားသနည္း။

  သန ၂၂.၅၉: အနတၱလကၡဏသုတ္ – The Discourse on the Not-self Characteristic/Five Brethren [Mendis | Ñanamoli | Thanissaro] [Bodhi]
ျမတ္စြာဘုရားက ပဥၥဝဂၢီရဟန္းတို႔ကို အေမးအေျဖျပဳ၍ ခႏၶာငါးပါးအေၾကာင္းကိုေဟာေသာ တရားေတာ္ ျဖစ္ပါသည္။ ျမတ္စြာဘုရား ဗုဒၶျဖစ္ၿပီးစ ဒုတိယေျမာက္ ေဟာေသာ တရားေတာ္ ျဖစ္ပါသည္။

သန ၂၂.၆၀: မဟာလိသုတ္To Mahali [Thanissaro] [Bodhi]
ခႏၶာငါးပါးတို႔တြင္ သာယာဖြယ္သေဘာ ရွိေသာေၾကာင့္ စြဲလမ္းျခင္းတို႔ျဖစ္ၾကသည္။ ဆင္းရဲျခင္းသေဘာကို ျမင္၍ စြဲလမ္းျခင္း ကင္းလၽွင္ စင္ၾကယ္ျခင္းကို ရရွိမည္။

သန ၂၂.၆၃: ဥပါဒိယမာနသုတ္Clinging [Walshe]  [Bodhi]
စြဲလန္းလၽွင္ မလြတ္ မစြဲလန္းလၽွင္ လြတ္သည္။

  သန ၂၂.၇၉: ခဇၨနီယသုတ္Chewed Up [Thanissaro]  [Bodhi]
ခႏၶာတစ္ခုခ်င္းစီ၏ အလုပ္လုပ္ပုံကို အေသးစိတ္ေဟာထားပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ႐ုပ္ကို ႐ုပ္၊ ခံစားျခင္း ကို  ေဝဒနာ၊ မွတ္သားမွု ကို  သညာ၊ ျပဳျပင္မွု ကို သခၤါရ၊ သိမွု ကို  ဝိညာဏ္ ဟု ေခၚသနည္း။

သန ၂၂.၈၀: ပိေ႑ာလ်သုတ္ – Almsgoers/Going Begging [Thanissaro | Walshe] [Bodhi]
ဆြမ္းခံစားျခင္းသည္ ယုတ္နိမ့္လွ၍ ခြက္စြဲေတာင္းစားသူဟု ေျပာခံရတတ္သည္။ သို႔ေသာ္ အိုျခင္း နာျခင္း ဆင္းရဲကင္းရာကို အဆုံးသတ္နိုင္ေကာင္းမည္ဟု ေမၽွာ္လၽွင့္၍ ရဟန္းျပဳခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူ႔စည္းစိမ္လည္းဆုံးရွုံး ရဟန္းဘဝႏွင့္လည္း မျပည့္စုံျခင္း မျဖစ္ေအာင္ တရားအားထုတ္ရန္ ျမတ္စြာဘုရားက ဆုံးမေသာ သုတ္ျဖစ္သည္။

  သန ၂၂.၈၁: ပါလိေလယ်သုတ္At Parileyyaka [Thanissaro] [Bodhi]
ရဟန္းတစ္ပါး၏ “မည္သို႔သိေသာ ျမင္သို႔ျမင္ေသာသူသည္ ယခုခ်က္ခ်င္း အသေဝါကုန္ သနည္း”ဟု ေတြးေသာ အေတြးကို ျမတ္စြာဘုရားက မိမိစိတ္ေတာ္ျဖင့္သိ၍ ဆုံးမေသာ သုတ္ျဖစ္သည္။

သန ၂၂.၈၃: အာနႏၵသုတ္Ananda [Thanissaro] [Bodhi]
အရွင္အာနႏၵာက မႏၲာဏီပုေဏၰးမ၏ သား အရွင္ပုဏ၏ အဆုံးအမျဖင့္ မိမိ ေသာတာပန္တည္ခဲ့ပုံကို ျပန္လည္ ေဟာၾကားေသာ သုတ္ျဖစ္ပါသည္။ အရွင္ပုဏၰမႏၲာဏီပုၾတာသည္ ျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ တစ္နယ္ထဲသားျဖစ္႐ုံမက “တရားေဟာတတ္ကုန္ေသာ ငါ၏တပည့္ ရဟန္းတို႔တြင္ မႏၲာဏီပုေဏၰးမ၏သား ပုဏၰသည္ အျမတ္ဆုံး (ဧတဒဂၢ) ေပတည္း”ဟု ျမတ္စြာဘုရား ခ်ီးေျမာက္ေတာ္မူေသာ ရဟန္းျဖစ္သည္။

သန ၂၂.၈၄: တိႆသုတ္ – Tissa/Tissa the Waverer [Thanissaro | Walshe (excerpt)] [Bodhi]
လူထြက္ခ်င္ေသာ ျမတ္စြာဘုရား၏ တစ္ဝမ္းကြဲညီအစ္ကို အရွင္တိႆကို ဆုံးမေသာ သုတ္ျဖစ္သည္။

သန ၂၂.၈၅: ယမကသုတ္ – To Yamaka [Thanissaro] [Bodhi]
“ရဟႏၲာ ပ်ံလြန္ေတာ္မူလၽွင္ ျပတ္၏ ေပ်ာက္၏ ေသၿပီးသည္၏ေနာက္၌ မျဖစ္ေတာ့ၿပီ”ဟု ယူဆေသာ အရွင္ယမကကို အရွင္သာရိပုၾတာက ဆုံးမေသာ သုတ္ျဖစ္သည္။

သန ၂၂.၈၆: အႏုရာဓသုတ္ – To Anuradha/Anuraadha is Caught Out [Thanissaro | Walshe] [Bodhi]
သတၱဝါ ေသၿပီးသည္ေနာက္၌ ဆက္လက္ျဖစ္၏၊ မျဖစ္၏၊ ျဖစ္လည္းျဖစ္၏ မျဖစ္လည္းမျဖစ္ သို႔မဟုတ္ ျဖစ္သည္လည္းမဟုတ္ မျဖစ္သည္လည္းမဟုတ္ စသည့္ ေမးခြန္းမ်ားကို အရွင္အႏုရာဓက ျမတ္စြာဘုရားကို ေမးျမန္းေလၽွာက္ထားေသာ သုတ္ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာျပန္တြင္ “တထာဂေတာ” ကို သတၱဝါဟု ျပန္ဆို၍ အျခား အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္မ်ားတြင္ “တထာဂတာ” ပုဒ္အရ ျမတ္စြာဘုရားဟု ျပန္ထားပါသည္။

သန ၂၂.၈၇: ဝကၠလိသုတ္Vakkali [Walshe (excerpt)]  [Bodhi]
မနာမက်န္းျဖစ္ေနကာ ျမတ္စြာဘုရားကို ကိုယ္တိုင္မဖူးႏွိင္၍ စိတ္မေကာင္းျဖစ္ေနေသာ အရွင္ဝကၠလိကို ျမတ္စြာဘုရားက “ဤအပုပ္ေကာင္ကို သင္ ဖူးျမင္ျခင္းျဖင့္ အဘယ္ အက်ိဳးရွိမည္နည္း၊ ဝကၠလိတရားကို ျမင္ေသာ သူသည္ ငါဘုရားကို ျမင္သည္ မည္၏၊ ငါဘုရားကို ျမင္ေသာ သူသည္ တရားကိုျမင္သည္ မည္၏။” ဆုံးမေသာ သုတ္ျဖစ္သည္။

သန ၂၂.၈၉: ေခမကသုတ္ – About Khemaka/Khemaka [Thanissaro | Walshe (excerpt)] [Bodhi]
ညစ္ပတ္ေနေသာ အဝတ္ကို ဆပ္ျပာျဖင့္ ေဆးေၾကာ သန႔္စင္ၿပီးေသာ္လည္း ဆပ္ျပာနံ့စြဲ ေနသကဲ့သို႔ပင္ ေအာက္ပိုင္း သံေယာဇဥ္ ငါးမ်ိဳးကို ျဖတ္ၿပီးေသာ အနာဂါမ္ ရဟန္းသည္လည္း အသိမ္ေမြ႕ဆုံးျဖစ္ေသာ “ငါ”ဟူေသာ မာန က်န္ေသးသည္။ အရွင္ေခမကႏွင့္ ဝါႀကီးရဟန္းအပါး ၆၀ တို႔ ခႏၶာငါးပါးအေၾကာင္းကို အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးရင္း အားလုံး ရဟႏၲာျဖစ္သြားျခင္းကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။

သန ၂၂.၉၀: ဆႏၷသုတ္To Channa [Thanissaro] [Bodhi]
ျမတ္စြာဘုရား မင္းသားဘဝမွ ျမင္းထိန္းျဖစ္ခဲ့ေသာ အရွင္ဆႏၷက အရွင္အာနႏၵာကို တရားေဟာရန္ ေလၽွာက္ေသာ အေၾကာင္းျဖစ္သည္။ အရွင္အာနႏၵာက ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားခဲ့ေသာ သန ၁၂.၁၅: ကစၥာနေဂါတၱသုတ္မွ မွန္ေသာအျမင္ ‘သမၼာဒိ႒ိ’ ႏွင့္ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ဆက္စပ္ပုံ တရားေတာ္ကို ျပန္လည္ ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၂.၉၃: နဒီသုတ္The River [Thanissaro] [Bodhi]
သင္ၾကားေလ့လာမွု မရွိေသာသူသည္ ခႏၶာငါးပါးကို မိမိပိုင္ဟု ထင္၍ အားကိုးေသာေၾကာင့္ အက်ိဳးမဲ့ ပ်က္စီးရသည္ဟု ေဟာၾကားထားပါသည္။

  သန ၂၂.၉၅: ေဖဏပိ႑ဴပမသုတ္Foam [Thanissaro] [Bodhi]
ခႏၶာငါးပါး၏ သေဘာ သဘာဝႏွင့္ အႏွစ္မရွိပုံကို အလြန္ရွင္းလင္းေသာ ဥပမာမ်ားျဖင့္ ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၂.၉၇: နခသိခါသုတ္The Tip of the Fingernail [Thanissaro] [Bodhi]
မည္သည့္အရာမွ မည္မၽွနည္းသည္ျဖစ္ေစ မေျပာင္းလဲ တည္တန႔္ျခင္းမရွိ။

သန ၂၂.၉၉: ဂဒၵဳလဗဒၶသုတ္ The Leash (1) [Thanissaro]  [Bodhi]
တိုင္တြင္ ကပ္ခ်ည္ထားေသာ ေခြးသည္ တိုင္နားတြင္ တဝဲလည္လည္ ေနရသကဲ့သို႔ ခႏၶာငါးပါးကို ေဖာက္ထြင္း၍ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱဟု မျမင္မသိပါက သံသရာ လည္ေနရဦးမည္။

သန ၂၂.၁၀၀: ဒုတိယ ဂဒၵဳလဗဒၶသုတ္The Leash (2) [Thanissaro] [Bodhi]
တိုင္တြင္ ကပ္ခ်ည္ထားေသာ ေခြးသည္ တိုင္နားတြင္ တဝဲလည္လည္ ေနရသကဲ့သို႔ ခႏၶာငါးပါးကို ေဖာက္ထြင္း၍ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱဟု မျမင္မသိပါက သံသရာ လည္ေနရဦးမည္။

သန ၂၂.၁၀၁: ဝါသိဇဋသုတ္The Ship [Thanissaro] [Bodhi]
အသေဝါကုန္၍ လြတ္ေျမာက္မွုကို ေတာင့္တ႐ုံသက္သက္ျဖင့္ မရႏွိင္။ က်င့္ႀကံေနေသာသူသည္ ေတာင့္တသည္ျဖစ္ေစ မေတာင့္တသည္ျဖစ္ေစ အသေဝါမွ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္းကို အလြန္ရွင္းလင္းေသာ ဥပမာမ်ားျဖင့္ ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၂.၁၀၉: ေသာတာပႏၷသုတ္The Sotaapanna (‘Stream-winner’) [Walshe] 
မည္သို႔သိသူ ျမင္သူသည္ ေသာတာပန္ ျဖစ္သနည္း။

သန ၂၂.၁၁၀: အရဟႏၲသုတ္ The Arahant [Walshe] 
မည္သို႔သိသူ ျမင္သူသည္ ရဟႏၲာ ျဖစ္သနည္း။

သန ၂၂.၁၂၁: ဥပဒါနိယသုတ္Clinging [Thanissaro]
မည္သည့္အရာကို စြဲလမ္းသနည္း၊ စြဲလမ္းမွု ဥပါဒန္ သည္ အဘယ္ကို စြဲလန္းသနည္း။

  သန ၂၂.၁၂၂: သီလဝႏၲသုတ္Virtuous [Thanissaro]
အရွင္သာရိပုၾတာက ေသာတာပတၱိဖိုလ္၊ သကဒါဂါမိဖိုလ္၊ အနာဂါမိဖိုလ္၊ အရဟတၱဖိုလ္ ရနည္းကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

၂၃. ရာဓသံယုတ္ – Ven. Radha

သန ၂၃. ၂: သတၱသုတ္A Being [Thanissaro]
ကေလးငယ္တို႔ ေျမမွုန႔္တို႔ျဖင့္ အိမ္ငယ္ျပဳလုပ္ ေဆာ့ကစားျခင္း၌ တြယ္တာေနသကဲ့သို႔ ခႏၶာငါးပါးကို ၿငီးေငြ႕ျခင္းမရွိဘဲ တြယ္တာေနေသးလၽွင္ လြတ္ေျမာက္မည္ မဟုတ္။

၂၅. ဩကၠႏၲသံသသံယုတ္ – Entering

သန ၂၅. ၁: စကၡဳသုတ္The Eye [Thanissaro]
မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လၽွာ၊ ကိုယ္ ႏွင့္ စိတ္တို႔၏ မျမဲျခင္းသေဘာ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖုံ ျဖစ္တတ္ျခင္း သေဘာကို နားလည္ေသာသူသည္ ေသာတာပတၱိဖိုလ္ကို ယခုဘဝတြင္ပင္ ရလိမ့္မည္ဟု ေဟာၾကားထားပါသည္။

  သန ၂၅. ၂: ႐ူပသုတ္Forms [Thanissaro]
အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ၊ အရသာ၊ အေတြ႕ ႏွင့္ သေဘာတရားတို႔၏ မျမဲျခင္းသေဘာ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖုံ ျဖစ္တတ္ျခင္း သေဘာကို နားလည္ေသာသူသည္ ေသာတာပတၱိဖိုလ္ကို ယခုဘဝတြင္ပင္ ရလိမ့္မည္ဟု ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၅. ၃: ဝိညာဏသုတ္Consciousness [Thanissaro]
မ်က္စိ၌ မွီေသာစိတ္၊ နား၌ မွီေသာစိတ္၊ ႏွာေခါင္း၌ မွီေသာစိတ္၊ လၽွာ၌ မွီေသာစိတ္၊ ကိုယ္၌ မွီေသာစိတ္ ႏွင့္ မေနာ၌ မွီေသာစိတ္တို႔၏ မျမဲျခင္းသေဘာ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖုံ ျဖစ္တတ္ျခင္း သေဘာကို နားလည္ေသာသူသည္ ေသာတာပတၱိဖိုလ္ကို ယခုဘဝတြင္ပင္ ရလိမ့္မည္ဟု ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၅. ၄: သမၹႆသုတ္Contact [Thanissaro]
မ်က္စိ အေတြ႕၊ နား အေတြ႕၊ ႏွားေခါင္း အေတြ႕၊ လၽွာ အေတြ႕၊ ကိုယ္ အေတြ႕ႏွင့္ မေနာ အေတြ႕တို႔၏ မျမဲျခင္းသေဘာ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖုံ ျဖစ္တတ္ျခင္း သေဘာကို နားလည္ေသာသူသည္ ေသာတာပတၱိဖိုလ္ကို ယခုဘဝတြင္ပင္ ရလိမ့္မည္ဟု ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၅. ၅: သမၹႆဇာသုတ္Feeling [Thanissaro]
မ်က္စိ အေတြ႕ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေဝဒနာ၊ နား အေတြ႕ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေဝဒနာ၊ ႏွာေခါင္း အေတြ႕ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေဝဒနာ၊ လၽွာ အေတြ႕ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေဝဒနာ၊ ကိုယ္ အေတြ႕ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေဝဒနာ ႏွင့္ မေနာ အေတြ႕ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေဝဒနာတို႔၏ မျမဲျခင္းသေဘာ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖုံ ျဖစ္တတ္ျခင္း သေဘာကို နားလည္ေသာသူသည္ ေသာတာပတၱိဖိုလ္ကို ယခုဘဝတြင္ပင္ ရလိမ့္မည္ဟု ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၅. ၆: ႐ူပသညာသုတ္Perception [Thanissaro]
အဆင္း၌ ျဖစ္ေသာ မွတ္သားမွု ‘သညာ’ ၊ အသံ၌ ျဖစ္ေသာ မွတ္သားမွု ‘သညာ’၊  အနံ့ ၌ ျဖစ္ေသာ မွတ္သားမွု ‘သညာ’ ၊ အရသာ၌ ျဖစ္ေသာ မွတ္သားမွု ‘သညာ’ ၊ အေတြ႕၌ ျဖစ္ေသာ မွတ္သားမွု ‘သညာ’  ႏွင့္ သေဘာတရား၌ ျဖစ္ေသာ မွတ္သားမွု ‘သညာ’ တို႔၏ မျမဲျခင္းသေဘာ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖုံ ျဖစ္တတ္ျခင္း သေဘာကို နားလည္ေသာသူသည္ ေသာတာပတၱိဖိုလ္ကို ယခုဘဝတြင္ပင္ ရလိမ့္မည္ဟု ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၅. ၇: ႐ူပသေဥၥတနာသုတ္ – Intention [Thanissaro]
အဆင္း၌ ေစ့ေဆာ္မွု ‘ေစတနာ’၊ အသံ၌ ေစ့ေဆာ္မွု ‘ေစတနာ’၊  အနံ့ ၌ ေစ့ေဆာ္မွု ‘ေစတနာ’၊ အရသာ၌ ေစ့ေဆာ္မွု ‘ေစတနာ’ ၊ အေတြ႕၌ ေစ့ေဆာ္မွု ‘ေစတနာ’ ႏွင့္ သေဘာတရား၌ ေစ့ေဆာ္မွု ‘ေစတနာ’တို႔၏ မျမဲျခင္းသေဘာ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖုံ ျဖစ္တတ္ျခင္း သေဘာကို နားလည္ေသာသူသည္ ေသာတာပတၱိဖိုလ္ကို ယခုဘဝတြင္ပင္ ရလိမ့္မည္ဟု ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၅. ၈: ႐ူပတဏွာသုတ္ Craving [Thanissaro]
အဆင္း၌ တပ္မက္မွု ‘တဏွာ’၊ အသံ၌ တပ္မက္မွု ‘တဏွာ’၊  အနံ ၌ တပ္မက္မွု ‘တဏွာ’၊ အရသာ၌ တပ္မက္မွု ‘တဏွာ’ ၊ အေတြ႕၌ တပ္မက္မွု ‘တဏွာ’ ႏွင့္ သေဘာတရား၌ တပ္မက္မွု ‘တဏွာ’တို႔၏ မျမဲျခင္းသေဘာ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖုံ ျဖစ္တတ္ျခင္း သေဘာကို နားလည္ေသာသူသည္ ေသာတာပတၱိဖိုလ္ကို ယခုဘဝတြင္ပင္ ရလိမ့္မည္ဟု ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၅. ၉: ပထဝီဓာတုသုတ္Properties [Thanissaro]
ေျမဓာတ္၊ ေရဓာတ္၊ မီးဓာတ္၊ ေလဓာတ္၊ အကာသဓာတ္ ႏွင့္ ဝိညာဏ္ဓာတ္ တို႔၏ မျမဲျခင္းသေဘာ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖုံ ျဖစ္တတ္ျခင္း သေဘာကို နားလည္ေသာသူသည္ ေသာတာပတၱိဖိုလ္ကို ယခုဘဝတြင္ပင္ ရလိမ့္မည္ဟု ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၅. ၁၀: ခႏၶသုတ္Aggregates [Thanissaro]
႐ုပ္၊ ေဝဒနာ၊ သညာ၊ သခၤါရ ႏွင့္ ဝိညာဏ္ တို႔၏ မျမဲျခင္းသေဘာ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖုံ ျဖစ္တတ္ျခင္း သေဘာကို နားလည္ေသာသူသည္ ေသာတာပတၱိဖိုလ္ကို ယခုဘဝတြင္ပင္ ရလိမ့္မည္ဟု ေဟာၾကားထားပါသည္။

၂၇. ကိေလသသံယုတ္ – Defilements

သန ၂၇. ၁: စကၡဳသုတ္The Eye
မ်က္စိ၌ လိုခ်င္တပ္မက္မွု ဆႏၵရာဂသည္ ကိေလသာ (စိတ္ညစ္ညဴးမွု)ျဖစ္သည္။ ထိုကိေလသာကို ပယ္လၽွင္ ရရွိေသာ အက်ိဳးကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၇. ၂: ႐ူပသုတ္Forms
အဆင္း၌ လိုခ်င္တပ္မက္မွု ဆႏၵရာဂသည္ ကိေလသာ (စိတ္ညစ္ညဴးမွု)ျဖစ္သည္။ ထိုကိေလသာကို ပယ္လၽွင္ ရရွိေသာ အက်ိဳးကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၇. ၃: ဝိညာဏသုတ္Consciousness
အာ႐ုံတံခါးတို႔တြင္ျဖစ္ေသာ သိစိတ္၌ လိုခ်င္တပ္မက္မွု ဆႏၵရာဂသည္ ကိေလသာ (စိတ္ညစ္ညဴးမွု)ျဖစ္သည္။ ထိုကိေလသာကို ပယ္လၽွင္ ရရွိေသာ အက်ိဳးကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၇. ၄: သမၹႆသုတ္ Contact
အာ႐ုံတံခါးတို႔တြင္ျဖစ္ေသာ အေတြ႕၌ လိုခ်င္တပ္မက္မွု ဆႏၵရာဂသည္ ကိေလသာ (စိတ္ညစ္ညဴးမွု)ျဖစ္သည္။ ထိုကိေလသာကို ပယ္လၽွင္ ရရွိေသာ အက်ိဳးကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၇. ၅: သမၹႆဇာသုတ္Feeling
အာ႐ုံတံခါးတို႔တြင္ျဖစ္ေသာ ခံစားမွု၌ လိုခ်င္တပ္မက္မွု ဆႏၵရာဂသည္ ကိေလသာ (စိတ္ညစ္ညဴးမွု)ျဖစ္သည္။ ထိုကိေလသာကို ပယ္လၽွင္ ရရွိေသာ အက်ိဳးကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၇. ၆: သညာသုတ္Perception
ျပင္ပအာ႐ုံခံပစၥည္း တို႔ေပၚတြင္ျဖစ္ေသာ မွတ္သားမွု၌ လိုခ်င္တပ္မက္မွု ဆႏၵရာဂသည္ ကိေလသာ (စိတ္ညစ္ညဴးမွု)ျဖစ္သည္။ ထိုကိေလသာကို ပယ္လၽွင္ ရရွိေသာ အက်ိဳးကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၇. ၇: သေဥၥတနာသုတ္ – Intention
ျပင္ပအာ႐ုံခံပစၥည္း တို႔ေပၚတြင္ျဖစ္ေသာ ေစ့ေဆာ္မွု၌ လိုခ်င္တပ္မက္မွု ဆႏၵရာဂသည္ ကိေလသာ (စိတ္ညစ္ညဴးမွု)ျဖစ္သည္။ ထိုကိေလသာကို ပယ္လၽွင္ ရရွိေသာ အက်ိဳးကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၇. ၈: တဏွာသုတ္Craving
ျပင္ပအာ႐ုံခံပစၥည္း တို႔ေပၚတြင္ျဖစ္ေသာ လိုခ်င္တပ္မက္မွု ဆႏၵရာဂသည္ ကိေလသာ (စိတ္ညစ္ညဴးမွု)ျဖစ္သည္။ ထိုကိေလသာကို ပယ္လၽွင္ ရရွိေသာ အက်ိဳးကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၇. ၉: ဓာတုသုတ္Properties
ဓာတ္တို႔၌ လိုခ်င္တပ္မက္မွု ဆႏၵရာဂသည္ ကိေလသာ (စိတ္ညစ္ညဴးမွု)ျဖစ္သည္။ ထိုကိေလသာကို ပယ္လၽွင္ ရရွိေသာ အက်ိဳးကို ေဟာၾကားထားပါသည္။

သန ၂၇. ၁၀: ခႏၶသုတ္Aggregates
ခႏၶာငါးပါး၌ လိုခ်င္တပ္မက္မွု ဆႏၵရာဂသည္ ကိေလသာ (စိတ္ညစ္ညဴးမွု)ျဖစ္သည္။ ထိုကိေလသာကို ပယ္လၽွင္ ရရွိေသာ အက်ိဳးကို ေဟာၾကားထားပါသည္။