၁၅၃။ အကြၽႏု္ပ္သည္ ဤသို႔ ၾကားနာခဲ့ရပါသည္-
အခါတစ္ပါး၌ ျမတ္စြာဘုရားသည္ သာဝတၳိျပည္ အနာထပိဏ္သူေဌး၏ အရံျဖစ္ေသာ ေဇတဝန္ ေက်ာင္း၌ သီတင္းသံုးေနေတာ္မူ၏။ ထိုအခါ၌ ဆြမ္းစားၿပီးေနာက္ ဆြမ္းစားဇရပ္မွ ဖဲခဲ့ကုန္၍ စည္းေဝး ရာဇရပ္၌ စည္းေဝးထိုင္ေနၾကကုန္ေသာ မ်ားစြာေသာ ရဟန္းတို႔အား ဤအၾကားစကားသည္၁ ထင္ရွား ျဖစ္၏ – ”ငါ့သွ်င္တို႔ အံ့ၾသဖြယ္႐ိွပါေပစြ၊ ငါ့သွ်င္တို႔ မျဖစ္စဖူး ျဖစ္ပါေပစြ၊ အလံုးစံုကို သိေတာ္မူ ျမင္ေတာ္မူ၍ ပူေဇာ္အထူးကို ခံေတာ္မူထိုက္ေသာ မေဖာက္မျပန္ ကိုယ္တိုင္ သိေတာ္မူေသာ ထိုျမတ္စြာဘုရားသည္ ဤကိုယ္၌ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ကို ပြါးမ်ားေလ့လာသည္႐ိွေသာ္ မ်ား ေသာ အက်ဳိးရင္း အက်ဳိးဆက္႐ိွ၏ဟူ၍ ေဟာေတာ္မူ၏”ဟု (အၾကားစကားသည္ ျဖစ္၏)။ ထိုရဟန္းတို႔၏ ဤအၾကားစကားသည္ မၿပီးျပတ္ေသးေခ်၊ ထိုအခါ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ညခ်မ္းအခါ၌ ကိန္းေအာင္း ရာမွ ထေတာ္မူလ်က္ စည္းေဝးရာဇရပ္ဆီသို႔ ခ်ဥ္းကပ္ၿပီးလွ်င္ ခင္းထားေသာေနရာ၌ ထိုင္ေနေတာ္မူ၍ ရဟန္းတို႔ကို မိန္႔ေတာ္မူ၏ –
”ရဟန္းတို႔ ယခုအခါ၌ အဘယ္စကားျဖင့္ စည္းေဝးထိုင္ေနၾကကုန္သနည္း၊ သင္တို႔၏ ငါမလာမီ အၾကားဝယ္ မၿပီးေသးေသာစကားကား အဘယ္နည္း”ဟု (မိန္႔ေတာ္မူ၏)။ ျမတ္စြာဘုရား ဆြမ္းစားၿပီး ေနာက္ ဆြမ္းစားဇရပ္မွ ဖဲခဲ့ကုန္၍ ဤစည္းေဝးရာဇရပ္၌ စည္းေဝးထိုင္ေနကုန္ေသာ အကြၽႏု္ပ္တို႔အား ဤအၾကားစကားသည္ ထင္ရွားျဖစ္ပါ၏ -”ငါ့သွ်င္တို႔ အံ့ၾသဖြယ္႐ိွပါေပစြ၊ ငါ့သွ်င္တို႔ မျဖစ္စဖူး ျဖစ္ပါေပ စြ၊ အလံုးစံုကို သိေတာ္မူ ျမင္ေတာ္မူ၍ ပူေဇာ္အထူးကို ခံေတာ္မူထိုက္ေသာ မေဖာက္မျပန္ ကိုယ္တိုင္ သိေတာ္မူေသာ ထိုျမတ္စြာဘုရားသည္ ဤကိုယ္၌ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို ပြါးမ်ား ေလ့လာအပ္သည္႐ိွေသာ္ မ်ားေသာ အက်ဳိးရင္း အက်ဳိးဆက္႐ိွ၏ဟူ၍ ေဟာေတာ္မူ၏”ဟု (အၾကားစကား သည္ ထင္ရွားျဖစ္ပါ၏)။ ျမတ္စြာဘုရား အကြၽႏု္ပ္တို႔၏ မၿပီးေသးေသာ အၾကားစကားကား ဤစကားပါ တည္း၊ ထိုစဥ္အခါ၌ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ႂကြေရာက္လာေတာ္မူပါ၏ဟု (ေလွ်ာက္ထားၾကကုန္၏)။
၁၅၄။ ရဟန္းတို႔ ကိုယ္၌ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို အဘယ္သို႔ ပြါးမ်ား ေလ့လာထားေသာ္ မ်ားေသာ အက်ဳိးရင္း အက်ဳိးဆက္႐ိွသနည္း။ ရဟန္းတို႔ ဤသာသနာေတာ္၌ ရဟန္း သည္ ေတာသို႔ ကပ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သစ္ပင္ရင္းသို႔ ကပ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဆိတ္ၿငိမ္ရာသို႔ ကပ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း တင္ပလႅင္ေခြၿပီးလွ်င္ ကိုယ္ကို ေျဖာင့္မတ္စြာ ထားလ်က္ ကမၼ႒ာန္းသို႔ ေရွး႐ႈ သတိကို ျဖစ္ေစ၍ ထိုင္ေန၏။ ထိုရဟန္းသည္ သတိႏွင့္ျပည့္စံုသည္ ျဖစ္၍သာလွ်င္ ထြက္သက္ကို ျဖစ္ေစ၏၊ သတိႏွင့္ျပည့္စံုသည္ ျဖစ္၍သာလွ်င္ ဝင္သက္ကို ျဖစ္ေစ၏၊။ ရွည္စြာေသာ ထြက္သက္ကို ျဖစ္ေစသည္ ႐ိွေသာ္ ”ရွည္စြာေသာ ထြက္သက္ကို ျဖစ္ေစ၏”ဟု သိ၏၊ ရွည္စြာေသာ ဝင္သက္ကို ျဖစ္ေစသည္႐ိွေသာ္ ”ရွည္စြာေသာ ဝင္သက္ကို ျဖစ္ေစ၏”ဟု သိ၏။ တိုစြာေသာ ထြက္သက္ကို ျဖစ္ေစသည္႐ိွေသာ္ ”တိုစြာ ေသာ ထြက္သက္ကို ျဖစ္ေစ၏”ဟု သိ၏၊ တိုစြာေသာ ဝင္သက္ကို ျဖစ္ေစသည္႐ိွေသာ္ ”တိုစြာေသာ ဝင္သက္ကို ျဖစ္ေစ၏”ဟု သိ၏။
”အစ အလယ္ အဆံုးဟူေသာ အလံုးစံုေသာ ထြက္သက္အေပါင္းကို ထင္စြာသိလ်က္ ထြက္သက္ကို ျဖစ္ေစအံ့”ဟု က်င့္၏၊ ”အစ အလယ္ အဆံုးဟူေသာ အလံုးစံုေသာ ဝင္သက္အေပါင္းကို ထင္စြာသိလ်က္ ဝင္သက္ကို ျဖစ္ေစအံ့”ဟု က်င့္၏။ ”႐ုန္႔ရင္းေသာ (ထြက္သက္ေလဟူေသာ) ကာယသခၤါရကို ၿငိမ္းေစ လ်က္ ထြက္သက္ကို ျဖစ္ေစအံ့”ဟု က်င့္၏၊ ”႐ုန္႔ရင္းေသာ (ဝင္သက္ေလဟူေသာ) ကာယသခၤါရကို (သာယာစြာ ႐ႈသျဖင့္) ၿငိမ္းေစလ်က္ ဝင္သက္ကို ျဖစ္ေစအံ့”ဟု က်င့္၏။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့, ကိေလသာကို ပူပန္ေစတတ္ေသာ လုံ႔လ႐ိွသည္ျဖစ္၍ နိဗၺာန္သို႔ေစလႊတ္အပ္ေသာ စိတ္႐ိွလ်က္ေနေသာ ထိုရဟန္းအား ကာမဂုဏ္ငါးပါး၌ မွီကုန္ေသာ ၾကံစည္ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ဝိတက္’ တို႔သည္ ေပ်ာက္ကင္း ကုန္၏။ ထိုဝိတက္တို႔ ေပ်ာက္ကင္းျခင္းေၾကာင့္ ဘာဝနာ၏ အာ႐ံုျဖစ္ေသာ ကမၼ႒ာန္း၌သာလွ်င္ စိတ္သည္ ေကာင္းစြာ တည္၏၊ ေကာင္းစြာ သက္ဝင္၏၊ တစ္ခုတည္းေသာ အာ႐ံု႐ိွ၍ တည္ၾကည္၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔ ရဟန္းသည္ ကိုယ္၌ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၁)
ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ရဟန္းသည္ သြားလွ်င္လည္း ”သြား၏”ဟု သိ၏၊ ရပ္လွ်င္လည္း ”ရပ္၏”ဟု သိ၏၊ ထိုင္လွ်င္လည္း ”ထိုင္၏”ဟု သိ၏၊ ေလ်ာင္းလွ်င္လည္း ”ေလ်ာင္း၏”ဟု သိ၏။ ထိုရဟန္း၏ ႐ုပ္အေပါင္းသည္ အၾကင္အၾကင္ အမူအရာအားျဖင့္ တည္ေန၏၊ ထို႐ုပ္အေပါင္းကို ထိုထိုအမူ အရာအားျဖင့္ သိ၏။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့, ကိေလသာကို ပူပန္ေစတတ္ေသာ လုံ႔လ႐ိွသည္ ျဖစ္၍ နိဗၺာန္သို႔ ေစလႊတ္အပ္ေသာ စိတ္႐ိွလ်က္ေနေသာ ထိုရဟန္းအား ကာမဂုဏ္ငါးပါး၌ မွီကုန္ေသာ ၾကံစည္ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ဝိတက္’ တို႔သည္ ေပ်ာက္ကင္းကုန္၏။ ထိုဝိတက္တို႔ ေပ်ာက္ကင္းျခင္းေၾကာင့္ ဘာဝနာ၏ အာ႐ံုျဖစ္ေသာ ကမၼ႒ာန္း၌သာလွ်င္ စိတ္သည္ ေကာင္းစြာတည္၏၊ ေကာင္းစြာ သက္ဝင္၏၊ တစ္ခုတည္းေသာ အာ႐ံု႐ိွ၍ တည္ၾကည္၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လည္း ရဟန္းသည္ ကိုယ္၌ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၂)
ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ရဟန္းသည္ ေရွ႕သို႔ တိုးရာ၌ ေနာက္သို႔ ဆုတ္ရာ၌ ပညာျဖင့္ ဆင္ျခင္လ်က္ ျပဳေလ့႐ိွ၏၊ တူ႐ူၾကည့္ရာ တေစာင္းၾကည့္ရာ၌ ပညာျဖင့္ ဆင္ျခင္လ်က္ ျပဳေလ့႐ိွ၏၊ ေကြးရာ ဆန္႔ရာ၌ ပညာျဖင့္ ဆင္ျခင္လ်က္ ျပဳေလ့႐ိွ၏၊ ဒုကုဋ္သပိတ္သကၤန္းကို ေဆာင္ရာ၌ ပညာျဖင့္ ဆင္ျခင္လ်က္ ျပဳေလ့႐ိွ၏။ စားရာ ေသာက္ရာ ခဲရာ လ်က္ရာ၌ ပညာျဖင့္ ဆင္ျခင္လ်က္ ျပဳေလ့႐ိွ၏၊ က်င္ႀကီးက်င္ငယ္စြန္႔ရာ၌ ပညာျဖင့္ ဆင္ျခင္လ်က္ ျပဳေလ့႐ိွ၏၊ သြားရာ ရပ္ရာ ထိုင္ရာ အိပ္ရာ ႏိုးရာ ေျပာရာ ဆိတ္ဆိတ္ေနရာ၌ ပညာျဖင့္ ဆင္ျခင္လ်က္ ျပဳေလ့႐ိွ၏။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့, ကိေလသာကို့ပူပန္ေစတတ္ေသာ လုံ႔လ႐ိွသည္ျဖစ္၍ နိဗၺာန္သို႔ ေစလႊတ္အပ္ေသာ စိတ္႐ိွလ်က္ေနေသာ ထိုရဟန္းအား ကာမဂုဏ္ငါးပါး၌ မွီကုန္ေသာ ၾကံစည္ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ဝိတက္’ တို႔သည္ ေပ်ာက္ကင္းကုန္၏။ ထိုဝိတက္ တို႔ ေပ်ာက္ကင္းျခင္းေၾကာင့္ ဘာဝနာ၏ အာ႐ံုျဖစ္ေသာ ကမၼ႒ာန္း၌သာလွ်င္ စိတ္သည္ ေကာင္းစြာ တည္၏၊ ေကာင္းစြာသက္ဝင္၏၊ တစ္ခုတည္းေသာ အာ႐ံု႐ိွ၍ တည္ၾကည္၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လည္း ရဟန္းသည္ ကိုယ္၌ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာ သတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၃)
ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ေျခဖဝါးအထက္ ဆံဖ်ားမွေအာက္ ထက္ဝန္းက်င္ အေရပါးအဆံုး ႐ိွေသာ မစင္ၾကယ္သည့္ အရာအမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔ျဖင့္ ျပည့္လ်က္႐ိွေသာ ဤ႐ုပ္အေပါင္းကိုပင္ စူးစိုက္ဆင္ျခင္၏ ”ဤ႐ုပ္ အေပါင္း၌ ဆံပင္, အေမြး, ေျခသည္း လက္သည္း, သြား, အေရ၊ အသား, အေၾကာ, အ႐ိုး, ႐ိုးတြင္းျခင္ဆီ, အညႇိဳ႕၊ ႏွလံုး, အသည္း, အေျမႇး, အဖ်ဥ္း, အဆုတ္၊ အူမ, အူသိမ္, အစာသစ္, အစာ ေဟာင္း၊ သည္းေျခ, သလိပ္, ျပည္, ေသြး, ေခြၽး, အဆီခဲ၊ မ်က္ရည္, ဆီၾကည္, တံေတြး, ႏွပ္, အေစး, က်င္ငယ္သည္ ႐ိွ၏”ဟု (စူးစိုက္ဆင္ျခင္၏)။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာေသာ္ကား ႏွစ္ဖက္မ်က္ႏွာဝ႐ိွေသာ အိတ္သည္ စပါးအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ျပည့္လ်က္ ႐ိွ၏။ အဘယ္စပါးတို႔နည္းဟူမူ- သေလးစပါး၊ ေကာက္ႀကီးစပါး၊ ပဲေနာက္၊ ပဲႀကီး၊ ႏွမ္း၊ ဆန္တို႔တည္း။ မ်က္စိအျမင္႐ိွေသာ ေယာက်္ားသည္ ထိုအိတ္ကို ေျဖ၍ ”ဤသည္တို႔ကား သေလးစပါးတို႔ တည္း။ ဤသည္တို႔ ကား ေကာက္ႀကီးစပါးတို႔တည္း၊ ဤသည္တို႔ ကား ပဲေနာက္တို႔တည္း၊ ဤသည္တို႔ကား ပဲႀကီးတို႔တည္း၊ ဤသည္တို႔ကား ႏွမ္းတို႔တည္း၊ ဤသည္တို႔ ကား ဆန္တို႔တည္း”ဟု စူးစိုက္ ဆင္ျခင္ရာသကဲ့သို႔ ရဟန္းတို႔ ဤအတူပင္ ရဟန္းသည္ ေျခဖဝါးမွအထက္ ဆံဖ်ားမွေအာက္ ထက္ဝန္း က်င္ အေရပါးအဆံုး႐ိွေသာ မစင္ၾကယ္သည့္ အရာအမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔ျဖင့္ ျပည့္လ်က္႐ိွေသာ ဤ႐ုပ္အေပါင္းကို ပင္ ”ဤ႐ုပ္အေပါင္း၌ ဆံပင္, အေမြး, ေျခသည္း လက္ သည္း, သြား, အေရ၊ အသား, အေၾကာ, အ႐ိုး, ႐ိုးတြင္းျခင္ဆီ, အညႇိဳ႕၊ ႏွလံုး, အသည္း, အေျမႇး, အဖ်ဥ္း, အဆုတ္၊ အူမ, အူသိမ္, အစာသစ္, အစာေဟာင္း၊ သည္းေျခ, သလိပ္, ျပည္, ေသြး, ေခြၽး, အဆီခဲ၊ မ်က္ရည္, ဆီၾကည္, တံေတြး, ႏွပ္, အေစး, က်င္ငယ္သည္႐ိွ၏”ဟု (စူးစိုက္ဆင္ျခင္၏)။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့, ကိေလသာကို ပူပန္ေစတတ္ ေသာ လုံ႔လ႐ိွသည္ျဖစ္၍ နိဗၺာန္သို႔ ေစလႊတ္အပ္ေသာ စိတ္႐ိွလ်က္ေနေသာ ထိုရဟန္းအား ကာမဂုဏ္ ငါးပါး၌ မွီကုန္ေသာ ၾကံစည္ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ဝိတက္’တို႔သည္ ေပ်ာက္ကင္းကုန္၏။ ထိုဝိတက္တို႔ ေပ်ာက္ကင္းျခင္းေၾကာင့္ ဘာဝနာ၏ အာ႐ံုျဖစ္ေသာ ကမၼ႒ာန္း၌သာလွ်င္ စိတ္သည္ ေကာင္းစြာတည္၏၊ ေကာင္းစြာ သက္ဝင္၏၊ တစ္ခုတည္းေသာ အာ႐ံု႐ိွ၍ တည္ၾကည္၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လည္း ရဟန္း သည္ ကိုယ္၌ ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၄)
ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ရဟန္းသည္ ”ဤ႐ုပ္အေပါင္း၌ ပထဝီဓာတ္ အာေပါဓာတ္ ေတေဇာဓာတ္ ဝါေယာဓာတ္ ႐ိွ၏”ဟု ဤ႐ုပ္အေပါင္းကို တည္ျမဲတိုင္း ထားျမဲတိုင္းပင္ ဓာတ္အားျဖင့္ စူးစိုက္ဆင္ျခင္၏။ ရဟန္းတို႔ ဥပမာေသာ္ကား လိမၼာကြၽမ္းက်င္ေသာ ႏြားသတ္သမားသည္ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ႏြားသတ္သမား၏ တပည့္သည္ေသာ္လည္းေကာင္း ႏြားကိုသတ္၍ လမ္းေလးခြဆံု၌ အစုအပံု အားျဖင့္ ခြဲျခားလ်က္ ထိုင္ေနရာသကဲ့သို႔ ရဟန္းတို႔ ဤအတူသာလွ်င္ ရဟန္းသည္ ”ဤ႐ုပ္အေပါင္း၌ ပထဝီဓာတ္ အာေပါဓာတ္ ေတေဇာဓာတ္ ဝါေယာဓာတ္ ႐ိွ၏”ဟု ဤ႐ုပ္အေပါင္းကို တည္ျမဲတိုင္း ထားျမဲတိုင္းပင္ ဓာတ္အားျဖင့္ စူးစိုက္ဆင္ျခင္၏။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့, ကိေလသာကို ပူပန္ေစတတ္ ေသာ လုံ႔လ႐ိွလ်က္ နိဗၺာန္သို႔ ေစလႊတ္အပ္ေသာ စိတ္႐ိွလ်က္ေနေသာ ထိုရဟန္းအား ကာမဂုဏ္ငါးပါး၌ မွီကုန္ေသာ ၾကံစည္ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ဝိတက္’တို႔သည္ ေပ်ာက္ကင္းကုန္၏။ ထိုဝိတက္တို႔ ေပ်ာက္ကင္း ျခင္းေၾကာင့္ ဘာဝနာ၏ အာ႐ံုျဖစ္ေသာ ကမၼ႒ာန္း၌သာလွ်င္ စိတ္သည္ ေကာင္းစြာ တည္၏၊ ေကာင္းစြာ သက္ဝင္၏၊ တစ္ခုတည္းေသာ အာ႐ံု႐ိွ၍ တည္ၾကည္၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လည္း ရဟန္းသည္ ကိုယ္၌့ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၅)
ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ရဟန္းသည္ ေသ၍ တစ္ရက္႐ိွေသာ သူေသေကာင္ ေသ၍ ႏွစ္ရက္႐ိွေသာ သူေသေကာင္၊ ေသ၍ သံုးရက္႐ိွေသာ သူေသေကာင္၊ ဖူးဖူးေရာင္ေနေသာ သူေသေကာင္၊ ႐ုပ္ဆင္း ပ်က္လ်က္ ညဳိမဲေနေသာ သူေသေကာင္၊ ျပည္ကဲ့သို႔ အပုပ္ရည္ ယိုစီးေနေသာ သခၤ်ဳိင္း၌ စြန္႔ပစ္ ထားေသာ သူေသေကာင္ကို ျမင္ရာသကဲ့သို႔၊ ထိုရဟန္းသည္ ”ဤကိုယ္သည္လည္း ဤသို႔ေသာ သေဘာ ႐ိွ၏၊ ဤသို႔ေသာ သေဘာျဖစ္လိမ့္မည္သာတည္း၊ ဤသို႔ေသာ သေဘာကို မလြန္ဆန္ႏိုင္”ဟု ဤ႐ုပ္ အေပါင္းကိုပင္ ႏႈိင္းစာ၍ ႐ႈ၏။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့, ကိေလသာကို ပူပန္ေစတတ္ေသာ လုံ႔လ႐ိွသည္ ျဖစ္၍ နိဗၺာန္သို႔ ေစလႊတ္အပ္ေသာ စိတ္႐ိွလ်က္ေနေသာ ထိုရဟန္းအား ကာမဂုဏ္ငါးပါး၌ မွီကုန္ေသာ ၾကံစည္ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ဝိတက္’ တို႔သည္ ေပ်ာက္ကင္းကုန္၏။ ထိုဝိတက္တို႔ ေပ်ာက္ကင္းျခင္းေၾကာင့္ ဘာဝနာ၏ အာ႐ံုျဖစ္ေသာ ကမၼ႒ာန္း၌သာလွ်င္ စိတ္သည္ ေကာင္းစြာတည္၏၊ ေကာင္းစြာ သက္ဝင္၏၊ တစ္ခုတည္းေသာ အာ႐ံု႐ိွ၍ တည္ၾကည္၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လည္း ရဟန္းသည္ ကိုယ္၌ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၆)
ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ရဟန္းသည္ က်ီးတို႔ ခဲစားအပ္သည္မူလည္းျဖစ္ေသာ, စြန္ရဲတို႔ ခဲစားအပ္သည္မူလည္းျဖစ္ေသာ, လင္းတတို႔ ခဲစားအပ္သည္မူလည္းျဖစ္ေသာ, ဘံုမတီးငွက္တို႔ ခဲစားအပ္ သည္မူလည္း ျဖစ္ေသာ, အိမ္ေခြးတို႔ ခဲစားအပ္သည္မူလည္းျဖစ္ေသာ, က်ားတို႔ ခဲစားအပ္သည္မူလည္း ျဖစ္ေသာ,သစ္တို႔ ခဲစား အပ္သည္မူလည္းျဖစ္ေသာ, ေျမေခြးတို႔ ခဲစားအပ္သည္မူလည္းျဖစ္ေသာ, ပိုး အမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔ ခဲစားအပ္သည္မူလည္း ျဖစ္ေသာ, သခၤ်ဳိင္း၌ စြန္႔ပစ္ထားေသာ သူေသေကာင္ကို ျမင္ရာ သကဲ့သို႔၊ ထိုရဟန္းသည္ ဤကိုယ္ကိုသာလွ်င္ ”ဤငါ၏ ႐ုပ္အေပါင္းသည္လည္း ဤသို႔ေသာ သေဘာ ႐ိွ၏၊ ဤသို႔ေသာ သေဘာျဖစ္လိမ့္မည္သာတည္း၊ ဤသို႔ေသာ သေဘာကို မလြန္ဆန္ႏိုင္”ဟု ႏႈိင္းစာ၍ ႐ႈ၏။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့။ပ။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လည္း ရဟန္းသည္ ကိုယ္၌ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၇)
ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ရဟန္းသည္ အသားအေသြး ႐ိွေသးေသာ အေၾကာတို႔ျဖင့္ ဖြဲ႕ထားေသာ အ႐ိုးဆက္လ်က္႐ိွေသးေသာ သခၤ်ဳိင္း၌ စြန္႔ပစ္ထားေသာ သူေသေကာင္ကို ျမင္ရာသကဲ့သို႔။ပ။ အသားကင္း၍ ေသြးတို႔ျဖင့္ ေပက်ံလ်က္ အေၾကာတို႔ျဖင့္ ဖြဲ႕လ်က္႐ိွေသာ အ႐ိုးဆက္လ်က္႐ိွေသး ေသာ သခၤ်ဳိင္း၌ စြန္႔ပစ္ထားေသာ သူေသေကာင္ကို။ပ။ အသားအေသြးကင္းလ်က္ အေၾကာတို႔ျဖင့္ ဖြဲ႕ထား ေသာ အ႐ိုးဆက္လ်က္႐ိွေသးေသာ သခၤ်ဳိင္း၌ စြန္႔ပစ္ထားေသာ သူေသေကာင္ကို။ပ။ အေၾကာတို႔ျဖင့္ ဖြဲ႕ျခင္းကင္းကုန္ေသာ တစ္ေနရာ၌လက္႐ိုး တစ္ေနရာ၌ ေျခ႐ိုး တစ္ေနရာ၌ ဖမ်က္႐ိုး တစ္ေနရာ၌ ျမင္း ေခါင္း႐ိုး တစ္ေနရာ၌ ေပါင္႐ိုး တစ္ေနရာ၌ ခါး႐ိုး တစ္ေနရာ၌ နံ႐ိုး တစ္ေနရာ၌ ေက်ာက္ကုန္း႐ိုး တစ္ေနရာ၌ လည္ပင္း႐ိုး တစ္ေနရာ၌ ေမး႐ိုး တစ္ေနရာ၌ သြား႐ိုး တစ္ေနရာ၌ ဦးေခါင္းခြံအားျဖင့္ ဖြဲ႕ျခင္းကင္းကုန္လ်က္ ထိုထိုအရပ္တို႔၌ ၾကဲျပန္႔ေနကုန္ေသာ သခၤ်ဳိင္း၌ စြန္႔ပစ္ထားေသာ အ႐ိုးစု သူေသ ေကာင္တို႔ကို ျမင္ရာသကဲ့သို႔၊ ထိုရဟန္းသည္ ဤကိုယ္ကိုသာလွ်င္ ”ဤငါ၏ ႐ုပ္အေပါင္းသည္လည္း ဤသို႔ေသာ သေဘာ႐ိွ၏၊ ဤသို႔ေသာ သေဘာျဖစ္လိမ့္မည္သာတည္း၊ ဤသို႔ေသာ သေဘာကို မလြန္ ဆန္ႏိုင္”ဟု ႏႈိင္းစာ၍ ႐ႈ၏။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့။ပ။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လည္း ရဟန္းသည္ ကိုယ္၌ျဖစ္ ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၈-၁၁)
ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ရဟန္းသည္ ခ႐ုသင္းအဆင္းႏွင့္အတူ ျဖဴေဖြးေနေသာ သခၤ်ဳိင္း၌ စြန္႔ပစ္ထားကုန္ေသာ အ႐ိုးစု သူေသေကာင္တို႔ကို ျမင္ရာသကဲ့သို႔။ပ။ ႏွစ္လြန္လ်က္ စုပံုေနေသာ သခၤ်ဳိင္း ၌ စြန္႔ပစ္ထားေသာ အ႐ိုးစု သူေသေကာင္တို႔ကို။ပ။ ပုပ္ေဆြးလ်က္ အမႈန္႔ျဖစ္ကုန္ေသာ သခၤ်ဳိင္း၌ စြန္႔ ပစ္ထားေသာ အ႐ိုးစု သူေသေကာင္တို႔ကို ျမင္ရာသကဲ့သို႔ ထိုရဟန္းသည္ ”ဤငါ၏ ႐ုပ္အေပါင္းသည့္လည္း ဤသို႔ေသာ သေဘာ႐ိွ၏၊ ဤသို႔ေသာ သေဘာျဖစ္လိမ့္မည္သာတည္း၊ ဤသို႔ေသာ သေဘာကို မလြန္ဆန္ႏိုင္”ဟု ဤ႐ုပ္အေပါင္းကိုသာလွ်င္ ႏႈိင္းစာ၍႐ႈ၏။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့။ပ။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လည္း ရဟန္းသည္ ကိုယ္၌ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၁၂-၁၄)
၁၅၅။ ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ရဟန္းသည္ ကာမဂုဏ္တို႔မွ ကင္းဆိတ္၍သာလွ်င္။ပ။ ပဌမစ်ာန္သို႔ ေရာက္၍ေန၏။ ထိုရဟန္းသည္ ဤကိုယ္ကိုပင္လွ်င္ နီဝရဏကင္းဆိတ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႏွစ္သိမ့္ျခင္း ‘ပီတိ’ ခ်မ္းသာျခင္း ‘သုခ’ ျဖင့္ စိုစြတ္ေစ၏၊ အလံုးစံု စိုစြတ္ေစ၏၊ ျပည့္ေစ၏၊ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစ၏၊ (နီဝရဏ) ကင္းဆိတ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႏွစ္သိမ့္ျခင္း ‘ပီတိ’ ခ်မ္းသာျခင္း ‘သုခ’ ျဖင့္ ထိုရဟန္း၏ တစ္ကိုယ္လံုး၌ မပ်ံ႕ႏံွ႕ေသာ ေနရာ အနည္းငယ္မွ် မ႐ိွ။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာအားျဖင့္ ကြၽမ္းက်င္ေသာ ေရခ်ဳိးေပးသူသည္လည္းေကာင္း ေရခ်ဳိးေပးသူ၏ တပည့္သည္လည္းေကာင္း ေၾကးခြက္၌ ေရခ်ဳိးကသယ္မႈန္႔တို႔ကို ေလာင္းထည့္ၿပီးလွ်င္ ေရျဖင့္ဖ်န္းလ်က္ ဖ်န္းလ်က္ အခဲျပဳရာ၏၊ ေရခ်ဳိးကသယ္မႈန္႔ခဲသည္ ေရဟူေသာအေစးျဖင့္ စိမ့္ဝင္လ်က္ ႐ိွရာ၏၊ ေရဟူ ေသာ အေစးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းလ်က္ ႐ိွရာ၏၊ အတြင္းအျပင္၌ ေရတည္းဟူေသာ အေစးျဖင့္ ပ်ံ႕ႏွံ႕လ်က္ ႐ိွရာ၏၊ေရယိုက်ျခင္းလည္း မ႐ိွရာ။
ရဟန္းတို႔ ဤအတူသာလွ်င္ ရဟန္းသည္ ဤကိုယ္ကိုပင္လွ်င္ (နီဝရဏ) ကင္းဆိတ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ႏွစ္သိမ့္ျခင္း ‘ပီတိ’ ခ်မ္းသာျခင္း ‘သုခ’ျဖင့္ စိုစြတ္ေစ၏၊ အလံုးစံု စိုစြတ္ေစ၏၊ ျပည့္ေစ၏၊ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစ၏၊ (နီဝရဏ) ကင္းဆိတ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႏွစ္သိမ့္ျခင္း ‘ပီတိ’ ခ်မ္းသာျခင္း ‘သုခ’ ျဖင့္ ထို ရဟန္း၏ တစ္ကိုယ္လံုး မပ်ံ႕ႏံွ႕ေသာေနရာ အနည္းငယ္မွ် မ႐ိွ။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့။ပ။ ရဟန္းတို႔ ဤ သို႔လည္း ရဟန္းသည္ ကိုယ္၌ ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၁၅)
ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ဝိတက္ ဝိစာရတို႔၏ ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္။ပ။ ဒုတိယစ်ာန္သို႔ ေရာက္ ၍ေန၏၊ ထိုရဟန္းသည္ ဤကိုယ္ကိုပင္လွ်င္ တည္ၾကည္ျခင္း ‘သမာဓိ’ ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႏွစ္သိမ့္ျခင္း ‘ပီတိ’ ခ်မ္းသာျခင္း ‘သုခ’ ျဖင့္ စိုစြတ္ေစ၏၊ အလံုးစံု စိုစြတ္ေစ၏၊ ျပည့္ေစ၏၊ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစ၏၊ တည္ ၾကည္ျခင္း ‘သမာဓိ’ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ႏွစ္သိမ့္ျခင္း ‘ပီတိ’ ခ်မ္းသာျခင္း ‘သုခ’ ျဖင့္ ထိုရဟန္း၏ တစ္ကိုယ္လံုး၌ မပ်ံ႕ႏံွ႕ေသာေနရာ အနည္းငယ္မွ် မ႐ိွ။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာအားျဖင့္ နက္စြာေသာ စိမ့္ေရ႐ိွေသာ ေရအိုင္သည္ ႐ိွရာ၏၊ ထိုေရအိုင္၏ အေရွ႕ အရပ္၌ ေရဝင္ေပါက္မ႐ိွရာ၊ အေနာက္အရပ္၌ ေရဝင္ေပါက္မ႐ိွရာ၊ ေတာင္အရပ္၌ ေရဝင္ေပါက္မ႐ိွရာ၊ ေျမာက္အရပ္၌ ေရဝင္ေပါက္မ႐ိွရာ၊ မိုးသည္လည္း အခါခပ္သိမ္း အခ်ိန္မွန္မွန္သည္းထန္စြာ ရြာသြန္းျခင္း မ႐ိွရာ။ သို႔ေသာ္လည္း ထိုေရအိုင္မွ ေအးျမေသာ ေရအလ်ဥ္သည္ စိမ့္ထြက္၍ ထိုေရအိုင္ကိုပင္လွ်င္ ေအးျမေသာေရျဖင့္ စိုစြတ္ေစရာ၏၊ အလံုးစံု စိုစြတ္ေစရာ၏၊ ျပည့္ေစရာ၏၊ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစရာ၏၊ ေအးျမေသာ ေရျဖင့္ ထိုေရအိုင္တစ္ခုလံုး၌ မပ်ံ႕ႏွံ႕ေသာ ေနရာ အနည္းငယ္မွ် မ႐ိွရာ။ ရဟန္းတို႔ ဤအတူသာလွ်င္ ရဟန္းသည္ ဤကိုယ္ကိုပင္လွ်င္ တည္ၾကည္ျခင္း ‘သမာဓိ’ ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႏွစ္သိမ့္ျခင္း ‘ပီတိ’ ခ်မ္း သာျခင္း ‘သုခ’ျဖင့္ စိုစြတ္ေစ၏၊ အလံုးစံု စိုစြတ္ေစ၏၊ ျပည့္ေစ၏၊ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစ၏၊ တည္ၾကည္ျခင္း ‘သမာဓိ’ ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ႏွစ္သိမ့္ျခင္း ‘ပီတိ’ ခ်မ္းသာျခင္း ‘သုခ’ ျဖင့္ ထိုရဟန္း၏ တစ္ကိုယ္လံုး၌ မပ်ံ႕ႏံွ႕ေသာ ေနရာ အနည္းငယ္မွ်မ႐ိွ။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့။ပ။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လည္း ရဟန္းသည္ ကိုယ္၌ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၁၆)
ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ရဟန္းသည္ ပီတိကိုလည္း မတပ္မက္ျခင္းေၾကာင့္။ပ။ တတိယ စ်ာန္သို႔ ေရာက္၍ေန၏၊ ထိုရဟန္းသည္ ဤကိုယ္ကိုပင္လွ်င္ ပီတိကင္းေသာ သုချဖင့္ စိုစြတ္ေစ၏၊ အလံုး စံု စိုစြတ္ေစ၏၊ ျပည့္ေစ၏၊ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစ၏၊ ပီတိကင္းေသာသုချဖင့္ ထိုရဟန္း၏ တစ္ကိုယ္လံုး၌ မပ်ံ႕ႏွ႕ံေသာ ေနရာ အနည္းငယ္မွ်မ႐ိွ။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာအားျဖင့္ ၾကာျဖဴ ၾကာနီ ၾကာညဳိေတာ၌လည္းေကာင္း၊ ပဒုမၼာၾကာေတာ၌လည္း ေကာင္း၊ ပု႑ရိက္ၾကာေတာ၌လည္းေကာင္း၊ ၾကာျဖဴ ၾကာနီ ၾကာညဳိအခ်ဳိ႕တို႔သည္လည္းေကာင္း၊ ပဒုမၼာၾကာအခ်ဳိ႕တို႔ သည္လည္းေကာင္း၊ ၾကာပု႑ရိက္အခ်ဳိ႕တို႔သည္လည္းေကာင္း ေရ၌ေပါက္ကုန္၏၊ ေရ၌ ႀကီးပြါးကုန္၏၊ ေရမွ မေပၚထြက္ေသးကုန္၊ ေရထဲ၌ ျမဳပ္၍ ဖြံ႕ၿဖိဳးကုန္၏၊ ထိုၾကာတို႔သည္ အဖ်ားအရင္း တိုင္ေအာင္ ေအးျမေသာ ေရျဖင့္ စိုစြတ္ကုန္၏၊ အလံုးစံု စိုစြတ္ကုန္၏၊ ျပည့္ကုန္၏၊ ပ်ံ႕ႏွံ႕ကုန္၏၊ ၾကာျဖဴ ၾကာနီ ၾကာညဳိ ပဒုမၼာၾကာ ပု႑ရိက္ၾကာတို႔၏ အစိတ္အပိုင္း အလံုးစံု၌ ေအးျမေသာေရျဖင့္ မပ်ံ႕ႏွံ႕ေသာ ေနရာသည္ အနည္းငယ္မွ် မ႐ိွရာ။ ရဟန္းတို႔ ဤဥပမာအတူသာလွ်င္ ရဟန္းသည္ ဤ ကိုယ္ကိုပင္လွ်င္ ပီတိကင္းေသာ သုချဖင့္ စိုစြတ္ေစ၏၊ အလံုးစံု စိုစြတ္ေစ၏၊ ျပည့္ေစ၏၊ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစ၏၊ ပီတိကင္းေသာသုချဖင့္ ထိုရဟန္း၏ တစ္ကိုယ္လံုး၌ မပ်ံ႕ႏွံ႕ေသာေနရာ အနည္းငယ္မွ်မ႐ိွ။ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့။ပ။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လည္း ရဟန္းသည္ ကိုယ္၌ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာ သတိ’ ကို ပြါးမ်ား၏။ (၁၇)
ရဟန္းတို႔ တစ္ဖန္ ထို႔ျပင္လည္း ရဟန္းသည္ ခ်မ္းသာကို ပယ္ျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း။ပ။ စတုတၳစ်ာန္သို႔ ေရာက္၍ေန၏၊ ထိုရဟန္းသည္ ဤကိုယ္ကိုပင္လွ်င္ သန္႔ရွင္းျဖဴစင္ေသာ စိတ္ျဖင့္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ ေစ၍ ေန၏၊ ထိုရဟန္း၏ တစ္ကိုယ္လံုး၌ သန္႔ရွင္းျဖဴစင္ေသာ စိတ္ျဖင့္ မပ်ံ႕ႏွံ႕ေသာ ေနရာ အနည္းငယ္ မွ် မ႐ိွ။ ရဟန္းတို႔ ဥပမာအားျဖင့္ ေယာက်္ားသည္ ျဖဴစင္ေသာ အဝတ္ျဖင့္ ဦးေခါင္းႏွင့္ တကြ (တစ္ ကိုယ္လံုး) ျခံဳ၍ ထိုင္ေနသည္႐ိွေသာ္ ထိုေယာက်္ား၏ တစ္ကိုယ္လံုး၌ ျဖဴစင္ေသာ အဝတ္ျဖင့္ မပ်ံ႕ႏွံ႕ေသာ ေနရာ အနည္းငယ္မွ် မ႐ိွရာ။ ရဟန္းတို႔ ဤဥပမာအတူသာလွ်င္ ရဟန္းသည္ ဤကိုယ္ကိုပင္လွ်င္ သန္႔ ရွင္းျဖဴစင္ေသာ စိတ္ျဖင့္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစ၍ ေန၏။ ထိုရဟန္း၏ တစ္ကိုယ္လံုး၌ သန္႔ရွင္းျဖဴစင္ေသာ စိတ္ျဖင့္ မပ်ံ႕ႏွံ႕ေသာေနရာ အနည္းငယ္မွ်မ႐ိွ၊ ဤသို႔ မေမ့မေလ်ာ့, ကိေလသာကို ပူပန္ေစတတ္ေသာ လုံ႔လ႐ိွ သည္ျဖစ္၍ နိဗၺာန္သို႔ေစလႊတ္အပ္ေသာ စိတ္႐ိွလ်က္ေနေသာ ထိုရဟန္းအား ကာမဂုဏ္ငါးပါး၌ မွီ၍ျဖစ္ ကုန္ေသာ ၾကံစည္ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ဝိတက္’ တို႔သည္ ေပ်ာက္ကင္းကုန္၏၊ ထိုဝိတက္တို႔ ေပ်ာက္ကင္းျခင္း ေၾကာင့္ ဘာဝနာ၏ အာ႐ံုျဖစ္ေသာ ကမၼ႒ာန္း၌သာလွ်င္ စိတ္သည္ ေကာင္းစြာ တည္၏၊ ေကာင္းစြာ သက္ဝင္၏၊ တစ္ခုတည္းေသာ အာ႐ံု႐ိွ၍ တည္ၾကည္၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လည္း ကိုယ္၌ ျဖစ္ေသာ ေအာက္ေမ့ျခင္း ‘ကာယဂတာသတိ’ကို ပြါးမ်ား၏။ (၁၈)
၁၅၆။ ရဟန္းတို႔ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာသတိကို ပြါးမ်ား ေလ့လာအပ္၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ဝိဇၨာရွစ္ပါးအဖို႔႐ိွကုန္ေသာ ခပ္သိမ္းကုန္ေသာ ကုသိုလ္တရားတို႔သည္ ဘာဝနာ၏ အတြင္း၌သာလွ်င္ ဝင္ကုန္၏။ ရဟန္းတို႔ ဥပမာအားျဖင့္ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂိၢဳလ္သည္ မဟာသမုဒၵရာကို စိတ္ျဖင့္ ေတြ႕အပ္၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား သမုဒၵရာသို႔ စီးဝင္ကုန္ေသာ ခပ္သိမ္းကုန္ေသာ ျမစ္ငယ္တို႔သည္ ထိုသမုဒၵရာ၏ အတြင္း၌ ဝင္ကုန္၏။ ရဟန္းတို႔ ဤဥပမာအတူ သာလွ်င္ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာသတိကို ပြါးမ်ားေလ့လာအပ္၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ဝိဇၨာရွစ္ပါးအဖို႔႐ိွကုန္ေသာ ခပ္သိမ္းကုန္ေသာ ကုသိုလ္တရားတို႔သည္ ဘာဝနာ၏ အတြင္း ၌သာလွ်င္ ဝင္ကုန္၏။
ရဟန္းတို႔ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာသတိကို မပြါးမ်ား မေလ့လာအပ္၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ဝင္ခြင့္ကို ရ၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ဆြဲကိုင္ရာကို ရ၏။ ရဟန္းတို႔ ဥပမာအားျဖင့္ ေယာက်္ားသည္ ေလးစြာေသာ ေက်ာက္တံုးကို စိုေသာ ရႊံ႕ေျမပံု၌ ပစ္ခ်ရာ၏။ ရဟန္းတို႔ ထိုအရာကို အဘယ္သို႔ မွတ္ထင္ကုန္သနည္း၊ ထိုေလးစြာေသာ ေက်ာက္တံုးသည္ စိုေသာ ရႊံ႕ေျမပံု၌ ဝင္ခြင့္ကို ရႏိုင္ရာသေလာဟု (ေမးေတာ္မူ၏)။ အသွ်င္ဘုရား ဝင္ခြင့္ရႏိုင္ပါ၏ဟု (ေလွ်က္ၾကကုန္၏)။ ရဟန္းတို႔ ဤဥပမာအတူသာလွ်င္ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက့္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာသတိကို မပြါးမ်ား မေလ့လာအပ္၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ဝင္ေပါက္ကို ရ၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ျဖစ္ေပၚခြင့္အေၾကာင္းကို ရ၏။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာအားျဖင့္ အေစးမ႐ိွေသာ ထင္းေျခာက္သည္ ႐ိွ၏၊ ထိုအခါ ေယာက်္ားသည္ ”မီးကို ျဖစ္ေစအံ့၊ အပူဓာတ္ကို ထင္ရွားျပဳအံ့”ဟု မီးပြတ္ခံုကို ယူ၍ လာရာ၏။ ရဟန္းတို႔ ထိုအရာကို အဘယ္သို႔ မွတ္ထင္ကုန္သနည္း၊ ထိုေယာက်္ားသည္ ဤအေစးမ႐ိွေသာ ထင္းေျခာက္ကို မီးပြတ္ခံုကို ယူ၍ ပြတ္သည္႐ိွေသာ္ မီးကို ျဖစ္ေစႏိုင္ရာသေလာ၊ အပူဓာတ္ကို ထင္ရွားျပဳႏိုင္ရာသေလာဟု (ေမးေတာ္ မူ၏)။ အသွ်င္ဘုရား မီးကို ျဖစ္ေစႏိုင္ရာပါ၏ဟု (ေလွ်ာက္ၾကကုန္၏)။ ရဟန္းတို႔ ဤဥပမာအတူသာလွ်င္ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာသတိကို မပြါးမ်ား မေလ့လာအပ္၊ ထိုပုဂၢိဳလ္ အား ကိေလသာမာရ္သည္ ဝင္ေပါက္ကို ရ၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ျဖစ္ေပၚခြင့္အေၾကာင္း ကို ရ၏။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာတစ္မ်ဳိးေသာ္ကား ေရမ႐ိွ၍ ေျခာက္ေနေသာ အိုးစရည္းႀကီးကို ကရြတ္ေခြ၌ တည္ထားအပ္၏၊ ထို႔ေနာက္ ေယာက်္ားသည္ ေရကို ထမ္းယူ၍လာရာ၏။ ရဟန္းတို႔ ထိုအရာကို အဘယ္သို႔ မွတ္ထင္ကုန္သနည္း၊ ထိုေယာက်္ားသည္ ေရကို သြန္းေလာင္းရာအရပ္ကို ရႏိုင္ရာသေလာဟု (ေမးေတာ္မူ၏)။ အသွ်င္ဘုရား သြန္းေလာင္းရာအရပ္ကို ရႏိုင္ပါ၏ဟု (ေလွ်ာက္ၾကကုန္၏)။ ရဟန္းတို႔ ဤဥပမာအတူသာလွ်င္ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာသတိကို မပြါးမ်ား မေလ့လာအပ္၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ဝင္ေပါက္ကို ရ၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္ သည္ ျဖစ္ေပၚခြင့္အေၾကာင္းကို ရ၏။
၁၅၇။ ရဟန္းတို႔ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာသတိကို ပြါးမ်ား ေလ့လာအပ္၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ဝင္ေပါက္ကို မရ၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္ သည္ ျဖစ္ေပၚခြင့္အေၾကာင္းကို မရ။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာေသာ္ကား ေယာက်္ားသည္ ေပါ့ပါးေသာ ခ်ည္လံုးကို အလံုးစံု အႏွစ္ခ်ည္းျဖစ္ေသာ တံခါးပ်ဥ္၌ ပစ္သြင္းရာ၏။ ရဟန္းတို႔ ထိုအရာကို အဘယ္သို႔ မွတ္ထင္ကုန္သနည္း၊ ထိုေယာက်္ားသည္ ေပါ့ပါးေသာ ခ်ည္လံုးကို အလံုးစံုအႏွစ္ခ်ည္းျဖစ္ေသာ တံခါးပ်ဥ္၌ ပစ္သြင္း၍ ဝင္ေပါက္ကို ရႏိုင္ရာ သေလာဟု (ေမးေတာ္မူ၏)။ အသွ်င္ဘုရား မရႏိုင္ပါဟု (ေလွ်ာက္ၾကကုန္၏)။
ရဟန္းတို႔ ဤဥပမာအတူသာလွ်င္ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာ သတိကို ပြါးမ်ားအပ္၏၊ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ေလ့လာအပ္၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ဝင္ေပါက္ ကို မရ၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ျဖစ္ေပၚခြင့္အေၾကာင္းကို မရ။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာတစ္မ်ဳိးေသာ္ကား အေစး႐ိွေသာ ထင္းစိုသည္ ႐ိွ၏၊ ထို႔ေနာက္ ေယာက်္ားသည္ ”မီးကို ျဖစ္ေစအံ့၊ အပူဓာတ္ကို ျပဳအံ့”ဟု မီးပြတ္ခံုကို ယူ၍ လာရာ၏။ ရဟန္းတို႔ ထိုအရာကို အဘယ္ သို႔ မွတ္ထင္ကုန္သနည္း၊ ထိုေယာက်္ားသည္ ထိုအေစး႐ိွေသာ ထင္းစိုကို မီးပြတ္ခံုကို ယူ၍ ပြတ္တိုက္ သည္႐ိွေသာ္ မီးကို ျဖစ္ေစႏိုင္ရာသေလာ၊ အပူဓာတ္ကို ျပဳႏိုင္ရာသေလာဟု (ေမးေတာ္မူ၏)။ အသွ်င္ ဘုရား မျဖစ္ေစႏိုင္ရာပါဟု (ေလွ်ာက္ၾကကုန္၏)။
ရဟန္းတို႔ ဤဥပမာအတူသာလွ်င္ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာ သတိကို ပြါးမ်ားေလ့လာအပ္၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ဝင္ေပါက္ကို မရ၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ျဖစ္ေပၚခြင့္အေၾကာင္းကို မရ။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာတစ္မ်ဳိးေသာ္ကား ေရျဖင့္ ျပည့္ေသာ အိုးႏႈတ္ခမ္းႏွင့္အမွ်ေရ႐ိွေသာ ႏႈတ္ခမ္း၌ နား၍ က်ီးေသာက္ႏိုင္ေသာ အိုးစရည္းႀကီးကို ကရြတ္ေခြ၌ တည္ထားအပ္၏၊ ထို႔ေနာက္ ေယာက်္ားသည္ ေရကို ထမ္းယူ၍ လာရာ၏။ ရဟန္းတို႔ ထိုအရာကို အဘယ္သို႔ မွတ္ထင္ကုန္သနည္း၊ ထိုေယာက်္ား့သည္ ေရသြန္းေလာင္းရာကို ရႏိုင္ရာသေလာဟု (ေမးေတာ္မူ၏)။ အသွ်င္ဘုရား မရႏိုင္ရာပါဟု (ေလွ်ာက္ၾကကုန္၏)။
ရဟန္းတို႔ ဤဥပမာအတူသာလွ်င္ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာ သတိကို ပြါးမ်ားေလ့လာအပ္၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ဝင္ေပါက္ကို မရ၊ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာမာရ္သည္ ျဖစ္ေပၚခြင့္အေၾကာင္းကို မရ။
၁၅၈။ ရဟန္းတို႔ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာသတိကို ပြါးမ်ား ေလ့လာအပ္၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္သိ၍ မ်က္ေမွာက္ျပဳအပ္ေသာ အၾကင္အၾကင္ တရားကို ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္ သိ၍ မ်က္ေမွာက္ျပဳျခင္းငွါ စိတ္ကို ေရွး႐ႈၫြတ္ေစ၏၊ ထိုထိုတရား၌သာလွ်င္ သတိဟူ ေသာ အေၾကာင္း႐ိွလွ်င္ မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕အျဖစ္သို႔ ေရာက္၏။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာတစ္မ်ဳိးေသာ္ကား ေရျဖင့္ျပည့္ေသာ အိုးႏႈတ္ခမ္းႏွင့္အမွ်ေရ႐ိွေသာ ႏႈတ္ခမ္း၌ နား၍ က်ီးေသာက္ႏိုင္ေသာ အိုးစရည္းႀကီးကို ကရြတ္ေခြ၌ တည္ထားအပ္၏၊ ထိုအိုးစရည္းႀကီးကို အား ႀကီးေသာ ေယာက်္ားသည္ အၾကင္အၾကင္ လိုရာဘက္သို႔ ဆြဲေဆာင္ရာ၏၊ ေရသည္ လိုက္ပါရာသေလာဟု (ေမးေတာ္မူ၏)။ အသွ်င္ဘုရား လိုက္ပါရာပါ၏ဟု (ေလွ်ာက္ၾကကုန္၏)။
ရဟန္းတို႔ ဤအတူသာလွ်င္ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာသတိကို ပြါးမ်ားေလ့လာအပ္၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္သိ၍ မ်က္ေမွာက္ျပဳအပ္ေသာ အၾကင္အၾကင္ တရားကို ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္သိ၍ မ်က္ေမွာက္ျပဳျခင္းငွါ စိတ္ကို ေရွး႐ႈၫြတ္ေစ၏၊ ထိုထိုတရား၌သာလွ်င္ သတိဟူေသာ အေၾကာင္း႐ိွလွ်င္ မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕အျဖစ္သို႔ ေရာက္၏။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာတစ္မ်ဳိးေသာ္ကား ညီၫြတ္ေသာ ေျမအဖို႔၌ ကန္ေပါင္ျဖင့္ ဖဲြ႕ထားေသာ ေရျဖင့္ ျပည့္ေသာ ကမ္းႏွင့္အမွ်ေရ႐ိွေသာ ကမ္း၌ နား၍ က်ီးေသာက္ႏိုင္ေသာ ေလးေထာင့္ကန္သည္ ႐ိွရာ၏၊ ထိုကန္ကို အားႀကီးေသာ ေယာက်္ားသည္ အၾကင္ၾကင္ လိုရာဘက္မွ ကန္ေပါင္ကို ေျဖဖ်က္ရာ၏၊ ေရသည္ ထြက္လာရာသေလာဟု (ေမးေတာ္မူ၏)။ အသွ်င္ဘုရား ထြက္လာရာပါ၏ဟု (ေလွ်ာက္ၾကကုန္၏)။
ရဟန္းတို႔ ဤအတူသာလွ်င္ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာသတိကို ပြါးမ်ားေလ့လာအပ္၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္ သိ၍ မ်က္ေမွာက္ျပဳအပ္ေသာ အၾကင္အၾကင္ တရားကို ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္ သိ၍ မ်က္ေမွာက္ျပဳျခင္းငွါ စိတ္ကို ေရွး႐ႈၫြတ္ေစ၏၊ ထိုထိုတရား၌သာလွ်င္ သတိဟူေသာ အေၾကာင္း႐ိွလွ်င္ မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕အျဖစ္သို႔ ေရာက္၏။
ရဟန္းတို႔ ဥပမာတစ္မ်ဳိးေသာ္ကား ေကာင္းေသာ ေျမအဖို႔႐ိွေသာ လမ္းေလးခြ၌ က၍ ရပ္တည္ ေနေသာ ခ်ထားေသာ ႏွင္တံ႐ိွေသာ အာဇာနည္ျမင္းကေသာ ရထားသည္ တည္ရာ၏။ ထိုရထားကို လိမၼာကြၽမ္းက်င္ေသာ ယာဥ္ေမာင္းဆရာ ရထားထိန္းသည္ တက္စီးလ်က္ လက္ဝဲလက္ျဖင့္ ႀကိဳးတို႔ကို ကိုင္ၿပီးလွ်င္ လက်္ာလက္ျဖင့္ ႏွင္တံကို ကိုင္၍ အလို႐ိွရာသို႔ အလို႐ိွသလို သြားေစရာ၏၊ တစ္ဖန္ျပန္လာ ေစရာ၏။ ရဟန္းတို႔ ဤအတူသာလွ်င္ အမွတ္မ႐ိွ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကာယဂတာ သတိကို ပြါးမ်ားေလ့လာအပ္၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္ သိ၍ မ်က္ေမွာက္ျပဳအပ္ေသာ အၾကင္အၾကင္ တရားကို ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္ သိ၍ မ်က္ေမွာက္ျပဳျခင္းငွါ စိတ္ကို ေရွး႐ႈၫြတ္ေစ၏၊ ထိုထိုတရား၌သာလွ်င္ သတိဟူေသာ အေၾကာင္း႐ိွလွ်င္ မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕အျဖစ္သို႔ ေရာက္၏။
၁၅၉။ ရဟန္းတို႔ ကိုယ္အစုကို အာ႐ံုျပဳေသာ သတိကို အဖန္ဖန္မွီဝဲအပ္ေသာ္ ပြါးမ်ားေလ့လာအပ္ ေသာ္ ယာဥ္ကဲ့သို႔ ျပဳအပ္ေသာ္ တည္ရာကဲ့သို႔ ျပဳအပ္ေသာ္ အဖန္ဖန္ျဖစ္ေစအပ္ေသာ္ ေလ့က်က္အပ္ ေသာ္ ေကာင္းစြာ အားထုတ္အပ္ေသာ္ အာနိသင္ဆယ္ပါးတို႔သည္ မခြၽတ္ျဖစ္ကုန္လတၱံ႕။
မေမြ႕ေလ်ာ္ျခင္းကို သည္းခံႏိုင္၏၊ ထိုမေမြ႕ေလ်ာ္ျခင္းကို သည္းမခံႏိုင္ေစကာမူ ျဖစ္ေပၚလာေသာ မေမြ႕မေလ်ာ္ျခင္းကို လႊမ္းမိုး၍ ေနႏိုင္၏။ (၁)
ေၾကာက္ျခင္း ထိတ္လန္႔ျခင္းကို သည္းခံႏိုင္၏၊ ထိုေၾကာက္ျခင္း ထိတ္လန္႔ျခင္းကို သည္းမခံႏိုင္ေစ ကာမူ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ေၾကာက္ျခင္း ထိတ္လန္႔ျခင္းကို လႊမ္းမိုး၍ ေနႏိုင္၏။ (၂)
အခ်မ္း အပူ ဆာေလာင္ျခင္း မြတ္သိပ္ျခင္း မွက္ ျခင္ ေလ ေနပူ ေႁမြ ကင္းသန္းအေတြ႕တို႔ကိုလည္း သည္းခံႏိုင္၏၊ မေကာင္းသျဖင့္ ဆိုအပ္ကုန္ေသာ မေကာင္းသျဖင့္ ေရာက္လာကုန္ေသာ စကားတို႔ ကိုလည္းေကာင္း၊ ကိုယ္၌ျဖစ္ဆဲျဖစ္ကုန္ေသာ ျပင္းထန္ ၾကမ္းၾကဳတ္ ခါးစပ္ က်င္နာ မသာယာဖြယ္ မႏွစ္ၿမိဳ႕ဖြယ္ေသာ အသက္ကို ေဆာင္ႏိုင္ေသာ ဆင္းရဲေဝဒနာတို႔ကိုလည္းေကာင္း သည္းခံႏိုင္ျခင္းသေဘာ ႐ိွသူ ျဖစ္၏။ (၃)
အထူးသျဖင့္ စင္ၾကယ္ေသာစိတ္၌ အပါအဝင္ျဖစ္ကုန္ေသာ မ်က္ေမွာက္ေသာ ကိုယ္၌ ခ်မ္းခ်မ္းသာ သာ ေနမႈျဖစ္ကုန္ေသာ စ်ာန္ေလးပါးတို႔ကို အလို႐ိွတိုင္း ရ၏၊ မၿငိဳမျငင္ ရ၏၊ မပင္မပန္းဘဲ ရ၏။ (၄)
ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ တစ္ပါးမက မ်ားေသာ အျပား႐ိွေသာ ဣဒၶိဝိဓအဘိညာဏ္ကို ၿပီးေစႏိုင္၏၊ တစ္ ေယာက္တည္းျဖစ္လ်က္လည္း အမ်ားအျပား ျဖစ္သြား၏၊ အမ်ားအျပားျဖစ္လ်က္လည္း တစ္ေယာက္ တည္း ျဖစ္လာ၏၊ ကိုယ္ကို ထင္ရွားျဖစ္ေစ၏။ပ။ ျဗဟၼာ့ျပည္တိုင္ေအာင္လည္း ကိုယ္ကို (မိမိ) အလို အတိုင္း ျဖစ္ေစႏိုင္၏။ (၅)
ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ အတူးသျဖင့္ သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ေသာ လူတို႔၏ နားထက္ သာလြန္ေသာ နတ္တို႔၏ နားႏွင့္တူေသာ ‘ဒိဗၺေသာတ’ ဉာဏ္ျဖင့္ နတ္၌လည္းျဖစ္ကုန္ လူ၌လည္းျဖစ္ကုန္ေသာ ေဝးသည္လည္းျဖစ္ ကုန္ နီးသည္လည္းျဖစ္ကုန္ေသာ ႏွစ္မ်ဳိးေသာ အသံတို႔ကို ၾကားႏိုင္၏။ပ။ (၆)
တိုပုဂၢိဳလ္သည္ တစ္ပါးေသာ သတၱဝါ တစ္ပါးေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႔၏ စိတ္ကို (မိမိ) စိတ္ျဖင့္ ပိုင္းျခား၍ သိ၏၊ တပ္မက္ျခင္း ‘ရာဂ’ ႏွင့္ တကြေသာ စိတ္ကိုလည္း တပ္မက္ျခင္း ‘ရာဂ’ ႏွင့္ တကြေသာ စိတ္ဟု သိ၏။ တပ္မက္ျခင္း ‘ရာဂ’ ကင္းေသာ စိတ္ကိုလည္း တပ္မက္ျခင္း ‘ရာဂ’ ကင္းေသာ စိတ္ဟု သိ၏။ အမ်က္ထြက္ျခင္း ‘ေဒါသ’ႏွင့္ တကြေသာ စိတ္ကိုလည္း အမ်က္ထြက္ျခင္း ‘ေဒါသ’ ႏွင့္ တကြေသာ စိတ္ဟု သိ၏။ အမ်က္ထြက္ျခင္း ‘ေဒါသ’ ကင္းေသာ စိတ္ကိုလည္း အမ်က္ထြက္ျခင္း ‘ေဒါသ’ ကင္းေသာ စိတ္ဟု သိ၏။ ေတြေဝျခင္း ‘ေမာဟ’ႏွင့္ တကြေသာ စိတ္ကိုလည္း ေတြေဝျခင္း ‘ေမာဟ’ႏွင့္ တကြေသာ စိတ္ဟု သိ၏။ ေတြေဝျခင္း ‘ေမာဟ’ ကင္းေသာ စိတ္ကိုလည္း ေတြေဝျခင္း ‘ေမာဟ’ ကင္းေသာ စိတ္ဟု သိ၏။ က်ဳံ႕ေသာ ‘သံခိတၱ’စိတ္ကိုလည္း က်ဳံ႕ေသာ ‘သံခိတၱ’ စိတ္ဟု သိ၏၊ ပ်ံ႕လြင့္ေသာ ‘ဝိကၡိတၱ’ စိတ္ကိုလည္း ပ်ံ႕လြင့္ေသာ’ဝိကၡိတၱ’ စိတ္ဟု သိ၏၊ ျမတ္သည္၏ အျဖစ္သို႔ ေရာက္ေသာ ‘မဟဂၢဳတ္’စိတ္ကိုလည္း ျမတ္သည္၏ အျဖစ္သို႔ ေရာက္ေသာ ‘မဟဂၢဳတ္’ စိတ္ဟု သိ၏၊ ျမတ္သည္၏ အျဖစ္သို႔ မေရာက္ေသာ ‘အမဟဂၢဳတ္’ စိတ္ကိုလည္း ျမတ္သည္၏ အျဖစ္သို႔ မေရာက္ေသာ ‘အမဟဂၢဳတ္’ စိတ္ဟု သိ၏၊ မိမိထက္ သာလြန္ေသာ တရား႐ိွေသာ ‘သဥတၱရ’ စိတ္ကိုလည္း မိမိထက္သာလြန္ေသာ တရား႐ိွေသာ ‘သဥတၱရ’ စိတ္ဟု သိ၏၊ မိမိထက္သာလြန္ေသာ တရားမ႐ိွေသာ ‘အႏုတၱရ’ စိတ္ကိုလည္း မိမိထက္သာလြန္ေသာ တရားမ႐ိွေသာ ‘အႏုတၱရ’ စိတ္ဟု သိ၏၊ တည္ၾကည္ေသာ ‘သမာဟိတ’ စိတ္ကိုလည္း တည္ၾကည္ေသာ ‘သမာဟိတ’ စိတ္ဟု သိ၏၊ မတည္ၾကည္ေသာ ‘အသမာဟိတ’ စိတ္ကိုလည္း မတည္ၾကည္ေသာ ‘အသမာ ဟိတ’ စိတ္ဟု သိ၏။ လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘ဝိမုတၱ’ စိတ္ကိုလည္း လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘ဝိမုတၱ’ စိတ္ဟု သိ၏၊ မလြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အဝိမုတၱ’ စိတ္ကိုလည္း မလြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အဝိမုတၱ’ စိတ္ဟု သိ၏။ (၇)
ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ မ်ားစြာေသာ ေရွး၌ျဖစ္ဖူးေသာ ခႏၶာအစဥ္ကို ေအာက္ေမ့ႏိုင္၏။ ဤေရွး၌ျဖစ္ဖူးေသာ ခႏၶာအစဥ္ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ တစ္ဘဝကိုလည္းေကာင္း၊ ႏွစ္ဘဝတို႔ကိုလည္းေကာင္း။ပ။ ဤသို႔ အျခင္းအရာႏွင့္တကြ ၫႊန္ျပဖြယ္ (အမည္အႏြယ္) ႏွင့္တကြ မ်ားစြာေသာ ေရွး၌ျဖစ္ဖူးေသာ ခႏၶာအစဥ္ကို့ေအာက္ေမ့ႏိုင္၏။ (၈)
ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ အထူးသျဖင့္ စင္ၾကယ္ေသာ လူတို႔၏ မ်က္စိထက္ သာလြန္ေသာ နတ္တို႔၏ မ်က္စိႏွင့္တူေသာ ‘ဒိဗၺစကၡဳ’ ဉာဏ္ျဖင့္ ေသဆဲသတၱဝါ ျဖစ္ေပၚဆဲသတၱဝါ ယုတ္ေသာသတၱဝါ ျမတ္ေသာ သတၱဝါ အဆင္းလွေသာသတၱဝါ အဆင္းမလွေသာသတၱဝါ ေကာင္းေသာလားရာ႐ိွေသာသတၱဝါ မေကာင္း ေသာလားရာ႐ိွေသာသတၱဝါကို ျမင္ႏိုင္၏၊ ကံအားေလ်ာ္စြာ ျဖစ္ေပၚေသာ သတၱဝါတို႔ကို သိႏိုင္၏။ (၉)
အာသေဝါတရားတို႔၏ ကုန္ခန္းျခင္းေၾကာင့္ အာသေဝါကင္းေသာ အရဟတၱဖိုလ္ သမာဓိႏွင့္ အရဟတၱဖိုလ္ ပညာကို မ်က္ေမွာက္ေသာ ကိုယ္၏ အျဖစ္၌ပင္လွ်င္ ကိုယ္တိုင္ ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္ သိလ်က္ မ်က္ေမွာက္ျပဳကာ ဝင္စား၍ ေနႏိုင္၏။ (၁ဝ)
ရဟန္းတို႔ ကာယဂတာသတိကို အဖန္ဖန္ မွီဝဲအပ္ေသာ္ ပြါးမ်ားေလ့လာအပ္ေသာ္ ယာဥ္ကဲ့သို႔ ျပဳအပ္ေသာ္ တည္ရာကဲ့သို႔ ျပဳအပ္ေသာ္ အဖန္ဖန္ျဖစ္ေစအပ္ေသာ္ ေလ့က်က္အပ္ေသာ္ ေကာင္းစြာ အား ထုတ္အပ္ေသာ္ ဤဆယ္ပါးေသာ အက်ဳိးတို႔သည္ မခြၽတ္ျဖစ္ကုန္လတၱံ ႕ဟု ( မိန္႔ေတာ္မူ၏ )။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဤတရား ေဒသနာေတာ္ကို ေဟာေတာ္မူ၏။ ထိုရဟန္းတို႔သည္ ျမတ္စြာဘုရား၏ တရား ေဒသနာေတာ္ကို ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာ လြန္စြာ ႏွစ္သက္ကုန္ၿပီ။
ကိုးခုေျမာက္ ကာယဂတာသတိသုတ္ ၿပီး၏။
၁။ အၾကားစကားဟူသည္ ကမၼ႒ာန္းႏွလံုးသြင္းျခင္း စာသင္ျခင္းစသည္တို႔၏ အၾကား၌ ျဖစ္ေသာ အလြတ္စကား (ျဗဟၼဇာလ သုတ္ဖြင့္ အ႒ကထာ)။ ငါဘုရားမလာမီ အၾကား၌ ျဖစ္ေသာ စကား (ေပါ႒ပါဒသုတ္အဖြင့္ အ႒ကထာ)။