ကိုယ္ျဖင့္ မစင္ၾကယ္မႈ သံုးမ်ဳိး
စုႏၵ ကိုယ္ျဖင့္ မစင္ၾကယ္မႈသည္ သံုးမ်ဳိးျဖစ္၏။ ႏႈတ္ျဖင့္ မစင္ၾကယ္မႈသည္ ေလးမ်ဳိးျဖစ္၏။ စိတ္ျဖင့္ မစင္ၾကယ္မႈသည္ သံုးမ်ဳိးျဖစ္၏။ စုႏၵ အဘယ္သို႔လွ်င္ ကိုယ္ျဖင့္ မစင္ၾကယ္မႈသည္ သံုးမ်ဳိး ျဖစ္ပါသနည္း။
၁. စုႏၵ ဤေလာက၌ အခ်ဳိ႕ေသာ သူသည္ သူ႕အသက္ကို သတ္ေလ့ရွိ၏၊ ၾကမ္းၾကဳတ္၏၊ လက္၌ ေသြးစြန္း၏၊ သတ္ျခင္း၌ စိတ္ဝင္စား၏၊ သတၱဝါတို႔၌ သနားျခင္း မရွိ။
၂. မေပးသည္ကို ယူေလ့ရွိ၏၊ ရြာ၌ျဖစ္ေစ ေတာ၌ျဖစ္ေစ တည္ေသာ သူတစ္ပါး၏ ပစၥည္းဥစၥာ အသုံးအေဆာင္ကို ခိုးလိုစိတ္ျဖင့္ မေပးဘဲ ယူတတ္၏။
၃. ကာမတို႔၌ မွားယြင္းစြာ က်င့္ေလ့ရွိ၏၊ အၾကင္မိန္းမတို႔ကို အမိေစာင့္၏၊ အဖေစာင့္၏၊ အမိအဖေစာင့္၏၊ ေမာင္ႀကီးေမာင္ငယ္ေစာင့္၏၊ အစ္မညီမေစာင့္၏၊ ေဆြမ်ဳိးေစာင့္၏၊ အႏြယ္ေစာင့္၏၊ တရားက်င့္ ေဖာ္ေစာင့္၏၊ အရွင္ ‘လင္’ ရွိ၏၊ ဒဏ္ထား၏၊ အယုတ္သျဖင့္ ပန္းေခြျဖင့္ေသာ္လည္း ကာရံ ထား၏၊ ထိုကဲ့သို႕ေသာ မိန္းမတို႔၌ သြားလာျခင္းသို႔ ေရာက္၏။ စုႏၵ ဤသို႔လွ်င္ ကိုယ္ျဖင့္ မစင္ၾကယ္မႈ့သည္ သံုးမ်ဳိးျဖစ္၏။
ႏႈတ္ျဖင့့္္ မစင္ၾကယ္မႈ ေလးမ်ဳိး
စုႏၵ အဘယ္သို႔လွ်င္ ႏႈတ္ျဖင့္ မစင္ၾကယ္မႈသည္ ေလးမ်ဳိးျဖစ္သနည္း။
၁. စုႏၵ ဤေလာက၌ အခ်ဳိ႕ေသာ သူသည္ မဟုတ္မမွန္ ေျပာေလ့ရွိ၏၊ သဘင္သို႔ ေရာက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပရိသတ္သို႔ ေရာက္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ေဆြမ်ဳိးတို႔အလယ္သို႔ ေရာက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အသင္းအလယ္သို႔ ေရာက္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ မင္းမ်ဳိးအလယ္သို႔ ေရာက္ေသာ္လည္းေကာင္း ”အိုေယာက်ာ္း လာေလာ့၊ သင္ သိသမွ်ကို ေျပာေလာ့”ဟု သက္ေသေခၚေဆာင္ အေမးခံရလွ်င္ ထိုသူသည္ မသိသည္ကို ”ငါသိ၏”ဟု လည္းေကာင္း၊ သိသည္ကို ”ငါမသိ”ဟုလည္းေကာင္း၊ မျမင္သည္ကို ”ငါျမင္၏”ဟုလည္းေကာင္း၊ ျမင္သည္ကို ”ငါမျမင္”ဟုလည္းေကာင္း၊ ဤသို႔ မိမိအေၾကာင္းေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သူတစ္ပါး အေၾကာင္းေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လာဘ္ ‘အာမိသ’ တံစိုးလက္ေဆာင္ဟူေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း သိလ်က္ မဟုတ္မမွန္ ေျပာ၏။
၂. ကုန္းစကားကို ေျပာၾကားတတ္၏၊ ဤသူတို႔ထံမွ နားေထာင္၍ (ထိုသူတို႔ႏွင့္) ဤသူတို႔ ကဲြျပားရန္ ထိုသူတို႔ထံ၌ ေျပာတတ္၏၊ ထိုသူတို႔ထံမွ နားေထာင္၍ (ဤသူတို႔ႏွင့္) ထိုသူတို႔ ကဲြျပားရန္ ဤသူတို႔ထံ၌ ေျပာတတ္၏၊ ဤသို႔ ညီၫြတ္သူတို႔ကိုလည္း ကြဲေအာင္ ခဲြတတ္၏၊ ကဲြျပားသူတို႔ကိုလည္း အားေပး တတ္၏၊ ကဲြျပားမႈအစု ‘ဝဂၢ’ ၌ ေမြ႕ေလ်ာ္တတ္၏၊ ကဲြျပားမႈအစု’ဝဂၢ’ ၌ ေပ်ာ္ပိုက္တတ္၏၊ ကဲြျပားမႈ အစု ‘ဝဂၢ’ ကို ႏွစ္သက္တတ္၏၊ ကဲြျပားမႈအစု ‘ဝဂၢ’ ကို ျပဳေသာ စကားကို ဆိုတတ္၏။
၃. ႐ုန္႔ရင္းၾကမ္းတမ္းေသာ စကားရွိ၏၊ အၾကင္စကားသည္ အျပစ္ရွိ၏၊ ၾကမ္းတမ္း၏၊ သူတစ္ပါး နားကို စပ္ခါးေစတတ္၏၊ သူတစ္ပါးကို ထိခိုက္၏၊ အမ်က္ထြက္ဖြယ္ ေကာင္း၏၊ သမာဓိကို မျဖစ္ေစ တတ္၊ ထိုသို႔ေသာသေဘာရွိေသာ စကားကို ဆိုတတ္၏။
၄. ၿပိန္ဖ်င္းေသာ စကားရွိ၏၊ အခါမဟုတ္သည္၌ ဆိုေလ့ရွိ၏၊ မဟုတ္သည္ကို ဆိုေလ့ရွိ၏၊ အက်ဳိးမဲ့ ကို ဆိုေလ့ရွိ၏၊ တရားမဲ့ကို ဆိုေလ့ရွိ၏၊ ဆံုးမစကား မဟုတ္သည္ကို ဆိုေလ့ရွိ၏၊ အခါမဟုတ္သည္၌ အေၾကာင္းမဲ့ အပိုင္းအျခားမရွိဘဲ အစီးအပြါးမဲ့ႏွင့္ စပ္ေသာ မွတ္သားဖြယ္မရွိေသာ စကားကို ဆိုတတ္၏။ စုႏၵ ဤသို႔လွ်င္ ႏႈတ္ျဖင့္ မစင္ၾကယ္မႈသည္ ေလးမ်ဳိးျဖစ္၏။
စိတ္ျဖင့္ မစင္ၾကယ္မႈ သံုးမ်ဳိး
စုႏၵ အဘယ္သို႔လွ်င္ စိတ္ျဖင့္ မစင္ၾကယ္မႈသည္ သံုးမ်ဳိးျဖစ္သနည္း။
၁. စုႏၵ ဤေလာက၌ အခ်ဳိ႕ေသာ သူသည္ အဘိဇၩာမ်ား၏၊ ”သူတစ္ပါး၏ စည္းစိမ္ဥစၥာအေဆာက္အဦသည္ ငါ့ဥစၥာ ျဖစ္မူ ေကာင္း ေလစြ”ဟု သူတစ္ပါး၏ စည္းစိမ္ဥစၥာအေဆာက္အဦကို ေရွး႐ႈၾကံစည္တတ္သူ ျဖစ္၏။
၂. ဖ်က္ဆီးလိုေသာ စိတ္ရွိ၏၊ ”ဤသတၱဝါတို႔ကို သတ္ေစကုန္ ဖမ္းေစကုန္ ျဖတ္ေစကုန္ (ဤသတၱဝါတို႔သည္) ေပ်ာက္ပ်က္ၾကေစကုန္၊ မရွိၾကေစကုန္လင့္”ဟု ဖ်က္ဆီးလိုေသာ စိတ္အၾကံ ရွိ၏။
၃. မွားယြင္းေသာ အယူရွိ၏၊ ”လွဴရက်ဳိး မရွိ၊ ပူေဇာ္ရက်ဳိး မရွိ၊ ဧည့္ဝတ္ျပဳရက်ဳိး မရွိ၊ ေကာင္းစြာ ျပဳအပ္ မေကာင္းသျဖင့္ ျပဳအပ္ေသာ ကံတို႔၏ အက်ဳိးဝိပါက္ မရွိ၊ ဤေလာကဟူသည္ မရွိ၊ တစ္ပါးေသာ ေလာကဟူသည္ မရွိ၊ အမိ၌ ေကာင္းမေကာင္းျပဳမႈ အက်ဳိးဟူသည္ မရွိ၊ အဖ၌ ေကာင္း မေကာင္းျပဳမႈ အက်ဳိးဟူသည္ မရွိ၊ ဥပပါတ္သတၱဝါတို႔ဟူသည္ မရွိၾက၊ ဤေလာကကိုလည္းေကာင္း၊ တစ္ပါးေသာေလာကကိုလည္းေကာင္း ကိုယ္တိုင္ထူးေသာ ဉာဏ္ျဖင့္ သိ၍ မ်က္ေမွာက္ျပဳကာ ေဟာၾကား ႏိုင္ကုန္ေသာ၊ ေျဖာင့္မွန္ေသာ အရိယမဂ္သို႔ ေရာက္ၾကကုန္ ေကာင္းစြာ က်င့္ၾကကုန္ေသာ သမဏ ျဗာဟၼဏတို႔ဟူသည္ ေလာက၌ မရွိကုန္”ဟု ေဖာက္ျပန္ေသာ အျမင္ရွိ၏။ စုႏၵ ဤသို႕လွ်င္ စိတ္ျဖင့္ မစင္ၾကယ္မႈသည္ သံုးမ်ဳိးျဖစ္၏။ (အန ၁၀.၁၇၆)
ကိုယ္ျဖင့္ စင္ၾကယ္မႈ သံုးမ်ဳိး
စုႏၵ ကိုယ္ျဖင့္ စင္ၾကယ္မႈသည္ သံုးမ်ဳိးျဖစ္၏။ ႏႈတ္ျဖင့္ စင္ၾကယ္မႈသည္ ေလးမ်ဳိးျဖစ္၏။ စိတ္ျဖင့္ စင္ၾကယ္မႈသည္ သံုးမ်ဳိးျဖစ္၏။ စုႏၵ အဘယ္သို႔လွ်င္ ကိုယ္ျဖင့္ စင္ၾကယ္မႈသည္ သံုးမ်ဳိးျဖစ္သနည္း။
၁. စုႏၵ ဤေလာက၌ အခ်ဳိ႕ေသာ သူသည္ အသက္သတ္ျခင္းကို ပယ္၍ အသက္သတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္သူ ျဖစ္၏၊ တုတ္ကို ခ်ထားၿပီး ျဖစ္၏၊ လက္နက္ကို ခ်ထားၿပီး ျဖစ္၏၊ ရွက္ျခင္းရွိ၏၊ သနားတတ္၏၊ ခပ္သိမ္းေသာ သတၱဝါတို႔၏ အစီးအပြါးကို လိုလားလ်က္ ေန၏။
၂. မေပးသည္ကို ယူျခင္းကို ပယ္၍ မေပးသည္ကို ယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္၏၊ ရြာ၌ျဖစ္ေစ ေတာ၌ျဖစ္ေစ တည္ေသာ သူတစ္ပါး၏ ပစၥည္းဥစၥာအသုံးအေဆာင္ကို မေပးဘဲ မယူတတ္သူ ျဖစ္၏။
၃. ကာမတို႔၌ မွားယြင္းစြာ က်င့္ျခင္းကို ပယ္၍ ကာမတို႔၌ မွားယြင္းစြာ က်င့္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္သူ ျဖစ္၏၊ အၾကင္မိန္းမတို႔ကို အမိေစာင့္၏၊ အဖေ စာင့္၏၊ အမိအဖေစာင့္၏၊ ေမာင္ႀကီး ေမာင္ငယ္ေစာင့္၏၊ အစ္မညီမေစာင့္၏၊ ေဆြမ်ဳိးေစာင့္၏၊ အႏြယ္ေစာင့္၏၊ တရားက်င့္ေဖာ္ေစာင့္၏၊ အရွင္ ‘လင္’ ရွိ၏၊ ဒဏ္ထား၏၊ အယုတ္သျဖင့္ ပန္းေခြျဖင့္ေသာ္လည္း ကာရံထား၏၊ ထိုကဲ့သို႕ေသာ မိန္းမတို႔၌ သြားလာျခင္းသို႔ မေရာက္တတ္သူ ျဖစ္၏။ စုႏၵ ဤသို႔လွ်င္ ကိုယ္ျဖင့္ စင္ၾကယ္မႈသည္ သံုးမ်ဳိးျဖစ္၏။
ႏႈတ္ျဖင့့္္ စင္ၾကယ္မႈ ေလးမ်ဳိး
စုႏၵ အဘယ္သို႔လွ်င္ ႏႈတ္ျဖင့္ စင္ၾကယ္မႈသည္ ေလးမ်ဳိးျဖစ္သနည္း။
၁. စုႏၵ ဤေလာက၌ အခ်ဳိ႕ေသာ သူသည္ မဟုတ္မမွန္ ေျပာျခင္းကို ပယ္၍ မဟုတ္မမွန္ ေျပာျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္သူ ျဖစ္၏၊ သဘင္သို႔ ေရာက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပရိသတ္သို႔ ေရာက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေဆြမ်ဳိးတို႔အလယ္သို႔ ေရာက္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ အသင္းအလယ္သို႔ ေရာက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မင္းမ်ဳိးအလယ္သို႔ ေရာက္ေသာ္ လည္းေကာင္း ”အိုေယာက်္ား လာေလာ့၊ သင္သိသမွ်ကို ေျပာေလာ့”ဟု သက္ေသေခၚေဆာင္ အေမးခံရလွ်င္ ထိုသူသည္ မသိသည္ကို ”ငါမသိ”ဟုလည္းေကာင္း၊ သိသည္ကို ”ငါသိ၏”ဟုလည္းေကာင္း၊ မျမင္သည္ကို ”ငါမျမင္”ဟုလည္းေကာင္း၊ ျမင္သည္ကို ”ငါျမင္၏”ဟုလည္းေကာင္း၊ ဤသို႔ မိမိအေၾကာင္းေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သူတစ္ပါးအေၾကာင္းေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လာဘ္ ‘အာမိသ’ တံစိုးဟူေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း သိလ်က္ အမွားမေျပာတတ္သူ ျဖစ္၏။
၂. ကုန္းစကားကို ပယ္၍ ကုန္းစကားမွ ေရွာင္ၾကဥ္သူ ျဖစ္၏။ ဤသူ႕ထံမွ နားေထာင္၍ (ထိုသူတို႔ႏွင့္) ဤသူတို႔ ကဲြျပားရန္ ထိုသူတို႔ထံ၌ မေျပာတတ္၊ ထိုသူတို႔ထံမွ နားေထာင္၍ (ဤသူတို႔ႏွင့္) ထိုသူတို႔ ကဲြျပားရန္ ဤသူတို႔ထံ၌ မေျပာတတ္၊ ဤသို႔ ကဲြျပားသူတို႔ကိုလည္းေစ့စပ္တတ္၏၊ ညီၫြတ္သူတို႔ကိုလည္း အားေပးတတ္၏၊ ညီၫြတ္ျခင္း၌ ေမြ႕ေလ်ာ္တတ္၏၊ ညီၫြတ္ျခင္း၌ ေပ်ာ္ပိုက္ တတ္၏၊ ညီၫြတ္ျခင္းကို ႏွစ္သက္တတ္၏။
၃. ႐ုန္႔ရင္းၾကမ္းတမ္းေသာ စကားကို ပယ္၍ ႐ုန္႔ရင္း ၾကမ္းတမ္းေသာ စကားမွ ေရွာင္ၾကဥ္တတ္သူ ျဖစ္၏၊ အၾကင္စကားသည္ အျပစ္ကင္း၏၊ နားခ်မ္းသာ၏၊ ႏွစ္လိုဖြယ္ရွိ၏၊ ႏွလံုးသို႔သက္ဝင္၏၊ ယဥ္ေက်း၏၊ လူအမ်ား ႏွစ္သက္၏၊ လူအမ်ားႏွစ္ၿခဳိက္၏၊ ထိုသို႔ေသာ သေဘာရွိေသာ စကားကိုသာ ဆိုတတ္သူ ျဖစ္၏။
၄. ၿပိန္ဖ်င္းေသာ စကားကို ပယ္၍ ၿပိန္ဖ်င္းေသာ စကားမွ ေရွာင္ၾကဥ္တတ္သူျဖစ္၏၊ (သင့္ေသာ) အခါ၌သာ ဆိုေလ့ရွိ၏၊ဟုတ္သည္ကိုသာ ဆိုေလ့ ရွိ၏၊ အက်ဳိး (ႏွင့္စပ္ေသာစကား) ကိုသာ ဆိုေလ့ရွိ၏၊ တရား (ႏွင့္စပ္ေသာ စကား) ကိုသာ ဆိုေလ့ရွိ၏၊ အဆံုးအမ (ႏွင့္စပ္ေသာစကား) ကိုသာ ဆိုေလ့ရွိ၏၊ (သင့္ေလ်ာ္ေသာ) အခါ၌ အေၾကာင္းႏွင့္တကြ အပိုင္း အျခားရွိ၍ အနက္ႏွင့္ ျပည့္စံုသျဖင့္ မွတ္သားေလာက္ေသာ စကားကိုသာ ဆိုတတ္သူ ျဖစ္၏။ စုႏၵ ဤသို႔လွ်င္ ႏႈတ္ျဖင့္ စင္ၾကယ္မႈသည္ ေလးမ်ဳိးျဖစ္၏။
စိတ္ျဖင့္ စင္ၾကယ္မႈ သံုးမ်ဳိး
စုႏၵ အဘယ္သို႔လွ်င္ စိတ္ျဖင့္ စင္ၾကယ္မႈသည္ သံုးမ်ဳိးျဖစ္သနည္း။
၁. စုႏၵ ဤေလာက၌ အခ်ဳိ႕ေသာ သူသည္ အဘိဇၩာမမ်ားသူျဖစ္၏၊ ”သူတစ္ပါး၏ စည္းစိမ္ဥစၥာအေဆာက္အဦသည္ ငါ့ဥစၥာျဖစ္မူ ေကာင္းေလစြ”ဟု သူတစ္ပါး၏ စည္းစိမ္ဥစၥာအေဆာက္အဦကို ေရွး႐ႈမၾကံတတ္သူ ျဖစ္၏။
၂. မဖ်က္ဆီးလိုေသာ စိတ္ရွိ၏၊ ”ဤသတၱဝါတို႔သည္ ရန္ကင္းသူတို႔ ျဖစ္ၾကပါေစ၊ ေၾကာင့္ၾက ကင္းသူတို႔ ဆင္းရဲကင္းသူတို႔ ျဖစ္ၾကပါေစ၊ မိမိကိုယ္ကို ခ်မ္းသာစြာ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကပါေစ”ဟု မဖ်က္ဆီးလိုေသာ စိတ္အၾကံရွိသူ ျဖစ္၏။
၃. မွန္ကန္ေသာ အယူရွိ၏၊ ”လွဴရက်ဳိး ရွိ၏၊ ပူေဇာ္ရက်ဳိး ရွိ၏၊ ဧည့္ဝတ္ျပဳရက်ဳိး ရွိ၏၊ ေကာင္းစြာျပဳအပ္ မေကာင္းသျဖင့္ ျပဳအပ္ေသာ ကံတရား၏ အက်ဳိးဝိပါက္သည္ ရွိ၏၊ ဤေလာကသည္ ရွိ၏၊ တစ္ပါးေသာ ေလာကသည္ ရွိ၏၊ အမိ၌ ေကာင္းမေကာင္းျပဳမႈ အက်ဳိးဟူသည္ ရွိ၏၊ အဖ၌ ေကာင္းမေကာင္း ျပဳမႈ အက်ဳိးဟူသည္ ရွိ၏၊ ဥပပါတ္သတၱဝါတို႔သည္ ရွိၾကကုန္၏၊ ဤေလာကကိုလည္းေကာင္း၊ တစ္ပါးေသာ ေလာကကိုလည္းေကာင္း ကိုယ္တိုင္ထူးေသာ ဉာဏ္ျဖင့္ သိ၍ မ်က္ေမွာက္ျပဳကာ ေဟာၾကားႏိုင္ကုန္ေသာ၊ ေျဖာင့္မွန္ေသာ အရိယမဂ္သို႔ ေရာက္ၾကကုန္ ေကာင္းစြာ က်င့္ၾကကုန္ေသာ သမဏျဗာဟၼဏတို႔ဟူသည္ ေလာက၌ ရွိကုန္၏”ဟု မေဖာက္ျပန္ေသာ အျမင္ရွိသူ ျဖစ္၏။ စုႏၵ ဤသို႕လွ်င္ စိတ္ျဖင့္ စင္ၾကယ္မႈသည္ သံုးမ်ဳိးျဖစ္၏။ (အန ၁၀.၁၇၆)