၁. ရဟန္းတို႔ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’သည္ အဘယ္နည္း။
ရဟန္းတို႔ ငါသည္ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ ကို ႏွစ္မ်ဳိးရွိ၏ဟူ၍ ေဟာ၏၊ ရဟန္းတို႔ အာသေဝါတရားတို႔၏ အာ႐ံုျဖစ္ေသာ ေကာင္းမႈ၏ အဖို႔ျဖစ္ေသာ ခႏၶာဟူေသာ အက်ဳိးကို ေပးတတ္ေသာ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ သည္ ရွိ၏။ ရဟန္း တို႔ အျပစ္ကင္းေသာ အာသေဝါတရားတို႔၏ အာ႐ံုမဟုတ္ေသာ ေလာကကို လြန္ေျမာက္၍ ေလာကုတၱရာ မည္ေသာ အရိယမဂ္၏ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ေသာ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ သည္ ရွိ၏။
၁.၁ ရဟန္းတို႔ အာသေဝါတရားတို႔၏ အာ႐ံုျဖစ္ေသာ ေကာင္းမႈ၏ အဖို႔ျဖစ္ေသာ ခႏၶာဟူေသာ အက်ဳိးကို ေပးတတ္ေသာ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’သည္ အဘယ္နည္း။
အလွဴ၏ အက်ဳိးသည္ ရွိ၏၊ ယဇ္ပူေဇာ္ျခင္း၏ အက်ဳိးသည္ ရွိ၏၊ဟုန္းပူေဇာ္ျခင္း၏ အက်ဳိးသည္ ရွိ၏၊ ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈတို႔၏ အက်ဳိးဝိပါက္ သည္ ရွိ၏၊ ဤေလာကသည္ ရွိ၏၊ တစ္ပါးေသာ ေလာကသည္ ရွိ၏၊ အမိ၌ ျပဳအပ္ေသာ အက်ဳိးသည္ ရွိ၏၊ အဖ၌ ျပဳအပ္ေသာ အက်ဳိးသည္ ရွိ၏၊ (ပဋိသေႏၶတည္ေနေသာအားျဖင့္ တစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္ရြယ္ ကိုယ္ထင္ရွားျဖစ္ေသာ) ဥပပါတ္သတၱဝါတို႔သည္ ရွိကုန္၏၊ ဤေလာကကိုလည္းေကာင္း၊ တစ္ပါးေသာ ေလာကကိုလည္းေကာင္း ကိုယ္တိုင္ထူးေသာဉာဏ္ျဖင့္သိ၍ မ်က္ေမွာက္ျပဳလ်က္ ေဟာၾကားႏိုင္ကုန္ေသာ ေျဖာင့္မွန္ေသာ အရိယမဂ္သို႔ ေရာက္ကုန္ေသာ ညီညြတ္ျခင္းသို႔ ေရာက္ကုန္၍ ေကာင္းေသာ အက်င့္ရွိကုန္ ေသာ သမဏျဗာဟၼဏတို႔သည္ ေလာက၌ ရွိကုန္၏ဟု ရဟန္းတို႔ ဤသို႔ သိျမင္ျခင္းသည္ကား အာသေဝါ တရားတို႔၏ အာ႐ံုျဖစ္ေသာ ေကာင္းမႈ၏ အဖို႔ျဖစ္ေသာ ခႏၶာဟူေသာ အက်ိဳးကို ေပးတတ္ေသာ မွန္စြာ သိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’တည္း။
၁.၂ ရဟန္းတို႔ အျပစ္ကင္းေသာ အာသေဝါတရားတို႔၏ အာ႐ံုမဟုတ္ေသာ ေလာကကို လြန္ေျမာက္၍ ေလာကုတၱရာမည္ေသာ အရိယမဂ္၏ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ေသာ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ သည္ အဘယ္ နည္း။
ရဟန္းတို႔ အျပစ္ကင္းေသာစိတ္ရွိေသာ အာသေဝါကင္းေသာစိတ္ရွိေသာ အရိယမဂ္ႏွင့္ျပည့္စံုေသာ အရိယမဂ္ကို ပြါးေသာပုဂၢိဳလ္၏ အျပားအားျဖင့္ သိျခင္း’ပညာ’ အျပားအားျဖင့္ သိျခင္း၌ အစိုးရျခင္း ‘ပညိေႁႏၵ’ (အဝိဇၨာေၾကာင့္) မတုန္လႈပ္ျခင္း ‘ပညာဗိုလ္’ သေမၺာဇၥ်င္အျဖစ္သို႔ ေရာက္၍ သစၥာေလးပါးတို႔ကို စိစစ္ဆင္ျခင္ျခင္း ‘ဓမၼဝိစယသေမၺာဇၥ်င္’ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း’သမၼာဒိ႒ိ’ မဂ္၏ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ေသာ ပညာ သည္ ရွိ၏။ ရဟန္းတို႔ ဤပညာကို အျပစ္ကင္းေသာ အာသေဝါတရားတို႔၏ အာ႐ံုမဟုတ္ေသာ ေလာက ကို လြန္ေျမာက္၍ ေလာကုတၱရာျဖစ္ေသာ မဂ္၏ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ေသာ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ ဟူ၍ ဆိုရ၏။ (မန ၁၁၇)
၂. ရဟန္းတို႔ ထိုတရားတို႔တြင္ သမၼာဒိ႒ိသည္ ေရွ႕သြားျဖစ္၏။ ရဟန္းတို႔ အဘယ္သို႔လွ်င္ သမၼာဒိ႒ိသည္ ေရွ႕သြားျဖစ္သနည္း၊ အမွားၾကံျခင္း ‘မိစၧာသကၤပၸ’ကို အမွားၾကံျခင္း ‘မိစၧာသကၤပၸ’ ဟူ၍ သိ၏၊ မွန္စြာၾကံျခင္း ‘သမၼာသကၤပၸ’ ကို မွန္စြာၾကံျခင္း ‘သမၼာသကၤပၸ’ ဟူ၍ သိ၏၊ ထိုသိျခင္းသည္ ထို ပုဂၢိဳလ္၏ မွန္စြာ သိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ ျဖစ္၏။
၃. ရဟန္းတို႔ ထိုတရားတို႔တြင္ သမၼာဒိ႒ိသည္ ေရွ႕သြားျဖစ္၏။ ရဟန္းတို႔ အဘယ္သို႔လွ်င္ သမၼာဒိ႒ိသည္ ေရွ႕သြားျဖစ္သနည္း။ အမွားေျပာဆိုျခင္း ‘မိစၧာဝါစာ’ ကို အမွားေျပာဆိုျခင္း ‘မိစၧာဝါစာ’ ဟူ၍ သိ၏၊ မွန္စြာေျပာဆိုျခင္း ‘သမၼာဝါစာ’ ကို မွန္စြာေျပာဆိုျခင္း ‘သမၼာဝါစာ’ ဟူ၍ သိ၏၊ ဤသို႔ ထိုပုဂၢိဳလ္၏ ထိုသိျခင္းသည္ ထိုပုဂၢိဳလ္၏ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ ျဖစ္၏။
၄. ရဟန္းတို႔ ထိုတရားတို႔တြင္ သမၼာဒိ႒ိသည္ ေရွ႕သြားျဖစ္၏။ ရဟန္းတို႔ အဘယ္သို႔လွ်င္ သမၼာဒိ႒ိသည္ ေရွ႕သြားျဖစ္သနည္း။ အမွားျပဳလုပ္ျခင္း ‘မိစၧာကမၼႏၲ’ ကို အမွားျပဳလုပ္ျခင္း ‘မိစၧာကမၼႏၲ’ ဟူ၍ သိ၏၊ မွန္စြာ ျပဳလုပ္ျခင္း ‘သမၼာကမၼႏၲ’ကို မွန္စြာျပဳလုပ္ျခင္း ‘သမၼာကမၼႏၲ’ဟူ၍ သိ၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္၏ ထိုသိျခင္းသည္ မွန္စြာ သိျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ ျဖစ္၏။
၅. ရဟန္းတို႔ ထိုတရားတို႔တြင္ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ သည္ ေရွ႕သြားျဖစ္၏။ ရဟန္းတို႔ အဘယ္သို႔လွ်င္ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ သည္ ေရွ႕သြားျဖစ္သနည္း။ အမွားအသက္ေမြးျခင္း ‘မိစၧာ အာဇီဝ’ကို အမွားအသက္ေမြးျခင္း ‘မိစၧာအာဇီဝ’ဟူ၍ သိ၏၊ မွန္စြာအသက္ေမြးျခင္း ‘သမၼာအာဇီဝ’ ကို မွန္စြာ အသက္ေမြးျခင္း ‘သမၼာအာဇီဝ’ ဟူ၍ သိ၏၊ ထိုပုဂၢိဳလ္၏ ထိုသိျခင္းသည္ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ ျဖစ္၏။
၆. ရဟန္းတို႔ ထိုတရားတို႔တြင္ မွန္စြာသိျမင္ျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’ သည္ ေရွ႕သြားျဖစ္၏။ ရဟန္းတို႔ အဘယ္သို႔လွ်င္ သမၼာဒိ႒ိသည္ ေရွ႕သြားျဖစ္သနည္း။ ရဟန္းတို႔ သမၼာဒိ႒ိရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္အား သမာ သကၤပၸသည္ ျဖစ္၏၊ သမာသကၤပၸရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္အား သမၼာဝါစာသည္ ျဖစ္၏၊ သမၼာဝါစာရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္ အား သမၼာကမၼႏၲသည္ ျဖစ္၏၊ သမာကမၼႏၲရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္အား သမၼာအာဇီဝသည္ ျဖစ္၏၊ သမၼာ အာဇီဝရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္အား သမၼာဝါယာမသည္ ျဖစ္၏၊ သမၼာဝါယာမရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္အား သမၼာသတိသည္ ျဖစ္၏၊ သမၼာသတိရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္အား သမၼာသမာဓိသည္ ျဖစ္၏၊ သမၼာသမာဓိရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္အား မဂ္ကို ဆင္ျခင္ေသာ ပစၥေဝကၡဏာ ဉာဏ္သည္ ျဖစ္၏၊ မဂ္ကို ဆင္ျခင္ေသာ ပစၥေဝကၡဏာဉာဏ္ရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္အား သမၼာဝိမုတၱိမည္ေသာ အရဟတၱဖိုလ္သည္ ျဖစ္၏။ ရဟန္းတို႔ ဤသို႔လွ်င္ အသီးအျခား ျဖစ္ေသာ ေသကၡပုဂၢိဳလ္သည္ အဂၤါရွစ္ပါးႏွင့္ ျပည့္စံု၏၊ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္သည္ အဂၤါဆယ္ပါးႏွင့္ ျပည့္စံု၏၊ ထိုတရားတို႔၌လည္း မေဖာက္မျပန္ေသာ ဉာဏ္ျဖင့္ မ်ားစြာေသာ ယုတ္မာေသာ အကုသိုလ္တရား ကင္း ကုန္၍ ဘာဝနာျပည့္စံုျခင္းသို႔ ေရာက္ကုန္၏။ (မန ၁၁၇)
၇. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ အကုသိုလ္ကိုလည္း ခြဲဲျခား၍သိ၏၊ အကုသိုလ္၏အေၾကာင္းရင္းကိုလည္း ခြဲဲျခား၍သိ၏၊ ကုသိုလ္ကိုလည္း ခြဲဲျခား၍သိ၏၊ ကုသိုလ္၏အေၾကာင္းရင္းကိုလည္း ခြဲဲျခား၍သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္း အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္မွန္ကန္ေသာ အယူ ရွိသူျဖစ္၏၊
၇.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ အကုသိုလ္ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ အသက္သတ္ျခင္းသည္ အကုသိုလ္တည္း၊ မေပးသည္ကို ယူျခင္း, ကာမတို႔၌ မွားယြင္းစြာ က်င့္ျခင္း,မဟုတ္မမွန္ ေျပာဆိုျခင္း, ကုန္းေခ်ာ ေျပာဆိုျခင္း, ၾကမ္းေသာ စကားေျပာဆိုျခင္း,ၿပိန္ဖ်င္းေသာစကားကို ေျပာဆိုျခင္း, (သူတစ္ပါးပစၥည္းဥစၥာကို) ေရွး႐ႈၾကံစည္ျခင္း, သူတစ္ပါးပ်က္စီးေစလိုျခင္းသည္အကုသိုလ္ပင္ တည္း၊ အယူမွားျခင္းသည္ အကုသိုလ္တည္း။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤတရားစုကို အကုသိုလ္ဟူ၍ဆိုရ၏။
၇.၂ ငါ့သွ်င္တို႔ အကုသိုလ္၏ အေၾကာင္းရင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း။
လိုခ်င္တပ္မက္ျခင္း ‘ေလာဘ’၊ ၾကမ္းတမ္းျပစ္မွားျခင္း ‘ေဒါသ’၊ ေတြေဝမိုက္မဲဲျခင္း ‘ေမာဟ’ သည္ အကုသိုလ္၏ အေၾကာင္းရင္းတည္း၊ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤတရားစုကို အကုသိုလ္၏ အေၾကာင္းရင္းဟူ၍ ဆိုရ၏။
၇.၃ ငါ့သွ်င္တို႔ ကုသိုလ္ဟူသည္ အဘယ္နည္း။
အသက္သတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းသည္ ကုသိုလ္ တည္း၊ မေပးသည္ကို ယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း, ကာမတို႔၌ မွားယြင္းစြာ က်င့္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း,မဟုတ္မမွန္ ေျပာျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း, ကုန္းေခ်ာ ေျပာဆိုျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း, ၾကမ္းေသာစကားမွေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း,ၿပိန္ဖ်င္းေသာ စကားမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း, (သူတစ္ပါးပစၥည္းဥစၥာကို) ေရွး႐ႈမၾကံျခင္း, သူတစ္ပါးမပ်က္စီးေစလိုျခင္းသည္ ကုသိုလ္တည္း၊ အယူမွန္ကန္ျခင္းသည္ ကုသိုလ္တည္း။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤ့တရားစုကို ကုသိုလ္ဟူ၍ ဆိုရ၏။
၇.၄ ငါ့သွ်င္တို႔ ကုသိုလ္၏ အေၾကာင္းရင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း။
မတပ္မက္မလိုခ်င္ျခင္း ‘အေလာဘ’၊ မၾကမ္းတမ္းမျပစ္မွားျခင္း ‘အေဒါသ’ႏွင့္ မေတြေဝျခင္း ‘အေမာဟ’ သည္ ကုသိုလ္၏အေၾကာင္းရင္းတည္း။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤတရားစုကို ကုသိုလ္၏ အေၾကာင္းရင္းဟူ၍ ဆိုရ၏။
၈. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ အာဟာရကိုလည္း ခြဲဲျခား၍သိ၏။ အာဟာရျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲဲျခား၍ သိ၏။ အာဟာရခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲဲျခား၍ သိ၏၊ အာဟာရခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ကိုလည္း ခြဲဲျခား၍သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္းအရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူျဖစ္၏၊
၈.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ အာဟာရဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ ျဖစ္ပြားၿပီး သတၱဝါတို႔ကိုလည္း တည္တံ့ေစရန္၊ ျဖစ္ပြားဆဲဲ သတၱဝါတို႔ကိုလည္းခ်ီးေျမႇာက္ေထာက္ပံ့ရန္ အာဟာရတို႔သည္ ဤေလးပါးတို႔တည္း။ အဘယ္ေလးပါးတို႔နည္း၊ အၾကမ္းအႏုျဖစ္ေသာ အလုတ္အေလြးျပဳ၍ မ်ဳိအပ္သည့္ ကဗဠီကာရအာဟာရ၊ ေတြ႕ထိျခင္းဟူေသာ ႏွစ္ခုေျမာက္ဖႆအာဟာရ၊ စိတ္ေစ့ေဆာ္ျခင္းဟူေသာ သုံးခုေျမာက္ မေနာသေၪၥတနာအာဟာရ၊ သိမႈ ‘ဝိညာဏ္’ ဟူေသာ ေလးခုေျမာက္ ဝိညာဏအာဟာရတို႔တည္း။
၈.၂ အာဟာရျဖစ္ေၾကာင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
တပ္မက္မႈ ‘တဏွာ’ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ အာဟာရျဖစ္၏၊
၈.၃ အာဟာရခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
တပ္မက္မႈ ‘တဏွာ’ ခ်ဳပ္ေပ်ာက္ျခင္းေၾကာင့္ အာဟာရခ်ဳပ္ေပ်ာက္၏။
၈.၄ အာဟာရ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ဟူသည္ အဘယ္နည္း။
အာဟာရခ်ဳပ္ျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္သည္ အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယာမဂ္ပင္တည္း။
၉. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ ဆင္းရဲဲ ‘ဒုကၡ’ကိုလည္း ခြဲဲျခား၍သိ၏။ ဆင္းရဲဲ ‘ဒုကၡ’ ျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲဲျခား၍သိ၏။ ဆင္းရဲဲ ‘ဒုကၡ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္းခြဲဲျခား၍သိ၏။ ဆင္းရဲဲ ‘ဒုကၡ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကိုလည္း ခြဲဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္း အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူျဖစ္၏၊
၉.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ ဆင္းရဲဲ ‘ဒုကၡ’ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ပဋိသေႏၶတည္ ေနျဖစ္ပြားရျခင္း ‘ဇာတိ’ သည္လည္း ဆင္းရဲဲတည္း၊ အိုရျခင္းသည္လည္း ဆင္းရဲဲတည္း၊ ေသရျခင္းသည္လည္း ဆင္းရဲဲတည္း၊ ပူေဆြးရျခင္း ငိုေႂကြးရျခင္း ကိုယ္ဆင္းရဲဲရျခင္း စိတ္ဆင္းရဲဲရျခင္း ျပင္းစြာ ပင္ပန္းရျခင္းတို႔သည္လည္း ဆင္းရဲဲတို႔တည္း၊ မခ်စ္မႏွစ္သက္အပ္ေသာ အရာတို႔ႏွင့္ ေပါင္းဆုံရျခင္းသည္လည္း ဆင္းရဲဲတည္း၊ ခ်စ္ႏွစ္သက္အပ္ေသာ အရာတို႔ႏွင့္ ကင္းကြာရျခင္းသည္လည္း ဆင္းရဲဲတည္း၊ အလိုရွိေသာ အရာကို မရျခင္းသည္လည္း ဆင္းရဲဲတည္း၊ အက်ဥ္းခ်ဳပ္အားျဖင့္ (တဏွာဒိ႒ိ) ဥပါဒါန္တရားတို႔၏ က်က္စားရာ ခႏၶာငါးပါးလုံးတို႔သည္ပင္ ဆင္းရဲဲတို႔တည္းၿငါ့သွ်င္တို႔ ဤတရားစုကို ဆင္းရဲဲ ‘ဒုကၡ’ ဟူ၍ ဆိုရ၏။
၉.၂ ဆင္းရဲ ‘ဒုကၡ’ ျဖစ္ေၾကာင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
တစ္ဖန္ဘဝသစ္ကို ျပဳေလ့ရွိေသာ ႏႇစ္သက္တပ္မက္ျခင္းႏွင့္ တကြျဖစ္သည့္ ထိုထိုအာ႐ုံကို အလြန္ႏွစ္သက္တတ္ေသာ တဏွာပင္တည္း။ ဤတဏွာဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ ကာမ၌တပ္မက္ျခင္း ‘ကာမတဏွာ’၊ ဘဝ၌တပ္မက္ျခင္း ‘ဘဝတဏွာ’၊ ဝိဘဝ၌တပ္မက္ျခင္း ‘ဝိဘဝတဏွာ’ပင္တည္း။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤတပ္မက္ျခင္းကို ဆင္းရဲ ‘ဒုကၡ’ျဖစ္ေၾကာင္းဟူ၍ ဆိုရ၏။
၉.၃ ငါ့သွ်င္တို႔ ဆင္းရဲဲ ‘ဒုကၡ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း။
တဏွာ၏သာလွ်င္ အႂကြင္းမဲဲ့ တပ္မက္ျခင္း ကင္းေသာအားျဖင့္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း၊ စြန္႔ပစ္ျခင္း၊ စြန္႔လႊတ္ျခင္း၊ လြတ္ေျမာက္ျခင္း၊ တြယ္တာကပ္ၿငိမႈ မရွိျခင္းပင္တည္း။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကို ဆင္းရဲဲ ‘ဒုကၡ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူ၍ ဆိုရ၏။
၉.၄ ငါ့သွ်င္တို႔ ဆင္းရဲ ‘ဒုကၡ’ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ဟူသည္ အဘယ္နည္း။
ငါ့သွ်င္တို႔ဆင္းရဲဲ ‘ဒုကၡ’ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ဟူသည္ အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယာမဂ္ပင္တည္း။ ဤမဂ္ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ မွန္ကန္စြာသိျခင္း ‘သမၼာဒိ႒ိ’။ပ။ မွန္ကန္စြာတည္ၾကည္ျခင္း ‘သမၼာသမာဓိ’တို႔ေပတည္း။
၁၀. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ အိုျခင္း ေသျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍သိ၏၊ အိုျခင္း ေသျခင္း၏ ျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ အိုျခင္း ေသျခင္း၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ အိုျခင္း သျခင္း၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကိုလည္းခြဲျခား ၍ သိ၏၊ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္း အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူျဖစ္၏၊
၁၀.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ အိုျခင္း ေသျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ထိုထိုသတၱဝါအမ်ဳိးအစား၌ ထိုထို သတၱဝါတို႔၏ အိုျခင္း ရင့္ေရာ္ေဆြးေျမ့ျခင္း သြားက်ဳိးျခင္း ဆံျဖဴျခင္း အေရတြန္႔႐ံႈ႕ျခင္း အသက္ဆုတ္ယုတ္ျခင္း (မ်က္စိစေသာ) ဣေႁႏၵတို႔၏ ရင့္ေရာ္ျခင္းတည္း၊ ့ငါ့သွ်င္တို႔ ဤသေဘာ တရားကို အိုျခင္းဟူ၍ ဆိုရ၏။
ငါ့သွ်င္တို႔ ေသျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ ထိုထိုသတၱဝါအမ်ဳိးအစားမွ ထိုထိုသတၱဝါတို႔၏ စုေတျခင္းေရြ႔ေလ်ာျခင္း ပ်က္စီးျခင္း ကြယ္လြန္ျခင္း ေသျခင္း ေသဆံုးျခင္း ခႏၶာတို႔၏ ပ်က္စီးျခင္း ကိုယ္ေကာင္ကိုစြန္႔ပစ္ျခင္း ဇီဝိတိေႁႏၵ၏ ျပတ္စဲျခင္းတည္း။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤသေဘာတရားကို ေသျခင္းဟူ၍ ဆိုရ၏။
၁၀.၂ အိုျခင္း ေသျခင္း၏ ျဖစ္ေၾကာင္း ဟူသည္အဘယ္နည္း၊
ပဋိသေႏၶတည္ေနျဖစ္ပြါးမႈ ‘ဇာတိ’ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ အိုျခင္း ေသျခင္း ျဖစ္၏။
၁၀.၃ အိုျခင္း ေသျခင္း၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ပဋိသေႏၶတည္ေနျဖစ္ပြါးမႈ ‘ဇာတိ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ အိုျခင္း ေသျခင္း ခ်ဳပ္ၿငိမ္း၏။
၁၀.၄ အိုျခင္း ေသျခင္း၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ ဟူသည္အဘယ္နည္း၊
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ အိုျခင္း ေသျခင္း၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ေပတည္း။
၁၁. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ (ပဋိသေႏၶတည္ေနျဖစ္ပြါးမႈ) ဇာတိကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဇာတိျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဇာတိခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္းခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဇာတိခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္း အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူျဖစ္၏၊
၁၁.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ (ပဋိသေႏၶတည္ေနျဖစ္ပြါးမႈ) ဇာတိဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ထိုထိုသတၱဝါအမ်ဳိးအစား၌ ထိုထိုသတၱဝါတို႔၏ ျဖစ္ျခင္း ျပည့္ျပည့္စံုစံုျဖစ္ျခင္း သက္ေရာက္ျခင္း ထင္ရွားျဖစ္ျခင္း ခႏၶာတို႔၏ထင္ရွားျဖစ္ေပၚျခင္း အာယတနတို႔ကို ရျခင္းပင္တည္း။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤသေဘာတရားကို ဇာတိ ဟူ၍ ဆိုရ၏။
၁၁.၂ ဇာတိျဖစ္ေၾကာင္းဟူသည္အဘယ္နည္း၊
(ကုသိုလ္ အကုသိုလ္ကံဟူေသာ) ဘဝျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ဇာတိျဖစ္၏။
၁၁.၃ ဇာတိခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ဘဝခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ ဇာတိခ်ဳပ္ၿငိမ္း၏။
၁၁.၄ ဇာတိခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ ဇာတိခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေပတည္း။
၁၂. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ ဘဝကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဘဝျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဘဝခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဘဝခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ ေၾကာင္းအက်င့္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ် ျဖင့္လည္းအရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္ သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူ ျဖစ္၏၊ ဤသူေတာ္ေကာင္း တရားသို႔ေရာက္လာသူ ျဖစ္ေပ၏။
၁၂.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ ဘဝဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ ဘဝတို႔သည္ ကာမဘဝ၊ ႐ူပဘဝ၊ အ႐ူပဘဝ ဤသံုးပါးတို႔ေပတည္း။
၁၂.၂ ဘဝျဖစ္ေၾကာင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
စြဲလမ္းမႈ ဥပါဒါန္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ဘဝ (ကမၼဘဝ ဥပပတိ ၱဘဝ) ျဖစ္၏။
၁၂.၃ ဘဝခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
စြဲလမ္းမႈဥပါဒါန္ခ်ဳပ္ျခင္းေၾကာင့္ ဘဝခ်ဳပ္၏။
၁၂.၄ ဘဝခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ ေၾကာင္းအက်င့္ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ ဘဝခ်ဳပ္ျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေပတည္း။
၁၃. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ စြဲလမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍သိ၏၊ စြဲလမ္းျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ စြဲလမ္းျခင္း၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍သိ၏၊ စြဲလမ္းျခင္း ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ဤမွ်ျဖင့္လည္း အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူ ျဖစ္၏၊
၁၃.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ စြဲလမ္းျခင္း ‘ဥပါဒါန္’ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ စြဲလမ္းျခင္းတို႔သည္ ကာမဂုဏ္၌ စြဲလမ္းျခင္း ‘ကာမုပါဒါန္’၊ အယူမွား၌ စြဲလမ္းျခင္း့ ‘ဒိ႒ဳပါဒါန္’၊ အက်င့္အေလ့၌ စြဲလမ္းျခင္း ‘သီလဗၺတုပါဒါန္’၊ အတ ၱဟု စြဲလမ္းျခင္း ‘အတ ၱဝါဒုပါဒါန္’ ေလးပါးတို႔တည္း။
၁၃.၂ စြဲလမ္းျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
တပ္မက္မႈ တဏွာျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ စြဲလမ္းမႈ ‘ဥပါဒါန္’ ျဖစ္၏။
၁၃.၃ စြဲလမ္းျခင္းခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
တပ္မက္မႈတဏွာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ စြဲလမ္းမႈ ‘ဥပါဒါန္’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း၏။
၁၃.၄ စြဲလမ္းျခင္းခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ဟူသည္ အဘယ္နည္း။
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ စြဲလမ္းမႈခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေပ တည္း။
၁၄. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ တပ္မက္မႈ ‘တဏွာ’ ကိုလည္းခြဲျခား၍ သိ၏၊ တပ္မက္မႈျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ တပ္မက္မႈ၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္းခြဲျခား၍ သိ၏၊ တပ္မက္မႈ၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္း အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူ ျဖစ္၏၊
၁၄.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ တပ္မက္မႈ ‘တဏွာ’ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ တပ္မက္မႈအေပါင္း ‘တဏွာကာယ’တို႔သည္ အဆင္း၌ တပ္မက္မႈ ‘႐ူပတဏွာ’၊ အသံ၌တပ္မက္မႈ ‘သဒၵတဏွာ’၊ အနံ႕၌ တပ္မက္မႈ ‘ဂႏၶတဏွာ’၊ အရသာ၌ တပ္မက္မႈ ‘ရသတဏွာ’၊ အေတြ႕အထိ၌ တပ္မက္မႈ ‘ေဖာ႒ဗၺတဏွာ’၊ (ႂကြင္းက်န္ေသာ) တရားတို႔၌ တပ္မက္မႈ ‘ဓမၼတဏွာ’၊ ဤေျခာက္ပါးတို႔တည္း။
၁၄.၂ တဏွာျဖစ္ေၾကာင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ခံစားမႈ ‘ေဝဒနာ’ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ တပ္မက္မႈ ‘တဏွာ’ ျဖစ္၏
၁၄.၃ တဏွာခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ခံစားမႈ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ တပ္မက္မႈခ်ဳပ္ၿငိမ္း၏။
၁၄.၄ တဏွာခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ဟူသည္အဘယ္နည္း။
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ တပ္မက္မႈ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေပတည္း။
၁၅. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ ခံစားမႈ ‘ေဝဒနာ’ ကိုလည္း ခြဲျခား၍သိ၏၊ ေဝဒနာျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ေဝဒနာခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ေဝဒနာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္းအရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူ ျဖစ္၏။
၁၅.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ ခံစားမႈ ‘ေဝဒနာ’ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ ခံစားမႈအေပါင္း ‘ေဝဒနာကာယ’တို႔သည္ မ်က္စိႏွင့္ေတြ႕ထိျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ခံစားမႈ၊ နားႏွင့္ေတြ႕ထိျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ခံစားမႈ၊ ႏွာေခါင္းႏွင့္ေတြ႕ထိျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ခံစားမႈ၊ လွ်ာႏွင့္ေတြ႕ထိျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ခံစားမႈ၊ ကိုယ္ႏွင့္ေတြ႕ထိျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ခံစားမႈ၊ စိတ္ႏွင့္ေတြ႕ထိျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ခံစားမႈ၊ ဤေျခာက္ပါးတို႔တည္း။
၁၅.၂ ေဝဒနာျဖစ္ေၾကာင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ေတြ႕ထိမႈ ‘ဖႆ’ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ခံစားမႈ ‘ေဝဒနာ’ ျဖစ္၏၊
၁၅.၃ ေဝဒနာခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
တြ႕ထိမႈ ‘ဖႆ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ခံစားမႈ ‘ေဝဒနာ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း၏။
၁၅.၄ ေဝဒနာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ဟူသည္အဘယ္နည္း။
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ ခံစားမႈ ‘ေဝဒနာ’ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေပတည္း။
၁၆. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ ေတြ႕ထိမႈ ‘ဖႆ’ ကိုလည္းခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဖႆျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဖႆခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဖႆခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကို ခြဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္း အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူ ျဖစ္္၏၊
၁၆.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ ေတြ႕ထိမႈ ‘ဖႆ’ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ ေတြ႕ထိမႈအေပါင္း ‘ဖႆကာယ’တို႔သည္ မ်က္စိႏွင့္ ေတြ႕ထိမႈ၊ နားႏွင့္ ေတြ႕ထိမႈ၊ ႏွာေခါင္းႏွင့္ ေတြ႕ထိမႈ၊ လွ်ာႏွင့္ ေတြ႕ထိမႈ၊ ကိုယ္ႏွင့္ ေတြ႕ထိမႈ၊ စိတ္ႏွင့္ ေတြ႕ထိမႈ၊ ဤေျခာက္ပါးတို႔တည္း။
၁၆.၂ ဖႆျဖစ္ေၾကာင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
စိတ္ျဖစ္ရာေျခာက္ပါး ‘သဠာယတန’ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ဖႆ ျဖစ္၏၊
၁၆.၃ ဖႆ့ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
စိတ္ျဖစ္ရာေျခာက္ပါး ‘သဠာ ယတန’ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ ဖႆခ်ဳပ္ၿငိမ္း၏။
၁၆.၄ ဖႆ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ဟူသည္ အဘယ္နည္း။
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ ေတြ႕ထိမႈ ‘ဖႆ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ေပတည္း။
၁၇. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ စိတ္ျဖစ္ရာေျခာက္ပါး ‘သဠာယတန’ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ သဠာယတနျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ သဠာယတနခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ သဠာယတနခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကို ခြဲျခား၍သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္း အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူ ျဖစ္၏။
၁၇.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ စိတ္ျဖစ္ရာေျခာက္ပါး ‘သဠာယတန’ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ စိတ္ျဖစ္ရာ ‘အာယတန’တို႔သည္ မ်က္စိအၾကည္ဟူေသာ စိတ္ျဖစ္ရာ ‘စကၡာယတန’၊ နားအၾကည္ဟူေသာ စိတ္ျဖစ္ရာ ‘ေသာတာယတန’၊ ႏွာေခါင္းအၾကည္ဟူေသာ စိတ္ျဖစ္ရာ ‘ဃာနာယတန’၊ လွ်ာအၾကည္ဟူေသာ စိတ္ျဖစ္ရာ ‘ဇိဝွါယတန’၊ ကိုယ္အၾကည္ဟူေသာ စိတ္ျဖစ္ရာ ‘ကာယာယတန’၊ မေနာအၾကည္ဟူေသာ စိတ္ျဖစ္ရာ ‘မနာယတန’၊ ဤေျခာက္ပါးတို႔တည္း။
၁၇.၂ သဠာယတနျဖစ္ေၾကာင္း ဟူသည္အဘယ္နည္း၊
နာမ္႐ုပ္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ သဠာယတန ျဖစ္၏၊
၁၇.၃ သဠာယတန ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
နာမ္႐ုပ္တို႔ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ သဠာယတန ခ်ဳပ္ၿငိမ္း၏။
၁၇.၄ သဠာယတန ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ဟူသည္ အဘယ္နည္း။
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ စိတ္ျဖစ္ရာေျခာက္ပါး ‘သဠာယတန’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေပတည္း။
၁၈. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ နာမ္ ႐ုပ္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ နာမ္႐ုပ္ ျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ နာမ္႐ုပ္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ နာမ္႐ုပ္၏ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္းအရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူ ျဖစ္၏။
၁၈.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ နာမ္႐ုပ္ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ခံစားျခင္း ‘ေဝဒနာ’၊ သိမွတ္ျခင္း ‘သညာ’၊ ေစ့ေဆာ္ျခင္း ‘ေစတနာ’၊ ေတြ႕ထိျခင္း ‘ဖႆ’၊ ႏွလံုးသြင္းျခင္း ‘မနသိကာရ’၊ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤတရားစုကို နာမ္ဟူ၍ ဆိုရ၏။
မဟာဘုတ္ေလးပါး၊ ယင္းမဟာဘုတ္ေလးပါးတို႔ကို မီွ၍ျဖစ္ေသာ ဥပါဒါန္႐ုပ္၊ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤတရားစုကို ႐ုပ္ဟူ၍ ဆိုရ၏။
၁၈.၂ နာမ္႐ုပ္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ဝိညာဏ္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ နာမ္႐ုပ္ျဖစ္၏၊
၁၈.၃ နာမ္႐ုပ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ဝိညာဏ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ နာမ္႐ုပ္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း၏။
၁၈.၄ နာမ္႐ုပ္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ဟူသည္ အဘယ္နည္း။
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ နာမ္႐ုပ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေပတည္း။
၁၉. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ ဝိညာဏ္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဝိညာဏ္ျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဝိညာဏ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ ဝိညာဏ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္းအရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူ ျဖစ္၏။
၁၉.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ ဝိညာဏ္ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ ဝိညာဏ္အေပါင္း ‘ဝိညာဏကာယ’တို႔သည္ ျမင္သိျခင္း ‘စကၡဳဝိညာဏ္’၊ ၾကားသိျခင္း ‘ေသာတဝိညာဏ္’၊ နံသိျခင္း ‘ဃာနဝိညာဏ္’၊ လ်က္သိျခင္း ‘ဇိဝွါဝိညာဏ္’၊ ထိသိျခင္း ‘ကာယဝိညာဏ္’၊ ေတြးသိျခင္း ‘မေနာဝိညာဏ္’၊ ဤေျခာက္ပါးတို႔တည္း။
၁၉.၂ ဝိညာဏ္ျဖစ္ေၾကာင္း ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
သခၤါရျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ဝိညာဏ္ျဖစ္၏၊
၁၉.၃ ဝိညာဏ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
သခၤါရခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ ဝိညာဏ္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း၏။
၁၉.၄ ဝိညာဏ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ဟူသည္ အဘယ္နည္း။
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ ဝိညာဏ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေပ တည္း။
၂၀. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ သခၤါရကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ သခၤါရျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ သခၤါရခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ သခၤါရခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္း အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူ ျဖစ္၏။
၂၀.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ သခၤါရ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ ျပဳျပင္စီရင္မႈ ‘သခၤါရ’တို႔သည္ ကိုယ္ျဖင့္ျပဳျခင္း ‘ကာယသခၤါရ၊ ႏႈယ္ျဖင့္ျပဳျခင္း ‘ဝစီသခၤါရ’၊ စိတ္ျဖင့္ျပဳျခင္း ‘စိတၱသခၤါရ’၊ ဤသံုးပါးတို႔တည္း။
၂၀.၂ သခၤါရျဖစ္ေၾကာင္း ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
မသိမႈ ‘အဝိဇၨာ’ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ျပဳမႈ ‘သခၤါရ’ ျဖစ္၏၊
၂၀.၃ သခၤါရခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
မသိမႈ ‘အဝိဇၨာ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ ျပဳမႈ ‘သခၤါရ’ခ်ဳပ္ၿငိမ္း၏။
၂၀.၄ သခၤါရခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ ဟူသည္ အဘယ္နည္း။
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ ျပဳမႈ ‘သခၤါရ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ေပတည္း။
၂၁. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မသိမႈ ‘အဝိဇၨာ’ ကိုလည္း ခြဲျခား၍သိ၏၊ အဝိဇၨာ ျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ အဝိဇၨာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ အဝိဇၨာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ် ျဖင့္လည္းအရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူျဖစ္၏။
၂၁.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ မသိမႈ ‘အဝိဇၨာ’ ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ ဆင္းရဲ ‘ဒုကၡ’ ၌ မသိမႈ၊ ဆင္းရဲျဖစ္ေၾကာင္း၌ မသိမႈ၊ ဆင္းရဲ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း၌ မသိမႈ၊ ဆင္းရဲခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္၌ မသိမႈ၊ ဤတရားသေဘာကို မသိမႈ ‘အဝိဇၨာ’ ဟူ၍ ဆိုရ၏၊
၂၁.၂ အဝိဇၨာျဖစ္ေၾကာင္း ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
အာသေဝါတရားတို႔ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ မသိမႈ ‘အဝိဇၨာ’ျဖစ္၏၊
၂၁.၃ အဝိဇၨာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
အာသေဝါတရားတို႔ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း ေၾကာင့္မသိမႈ ‘အဝိဇၨာ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရ၏။
၂၁.၄ အဝိဇၨာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ဟူသည္အဘယ္နည္း။
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ မသိမႈ ‘အဝိဇၨာ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေပတည္း။
၂၂. ငါ့သွ်င္တို႔ အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ အာသေဝါတရားကိုလည္း ခြဲျခား၍သိ၏၊ အာသေဝါတရားျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏၊ အာသေဝါတရားခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းကိုလည္းခြဲျခား၍ သိ၏၊ အာသေဝါတရား ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကိုလည္း ခြဲျခား၍ သိ၏။ ငါ့သွ်င္တို႔ ဤမွ်ျဖင့္လည္း အရိယာျဖစ္ေသာ တပည့္သည္ မွန္ကန္ေသာ အယူရွိသူ ျဖစ္၏။
၂၂.၁ ငါ့သွ်င္တို႔ အာသေဝါတရားဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
ငါ့သွ်င္တို႔ အာသေဝါတရားတို႔သည္ ကာမဘဝပြါးစီးေရး ‘ကာမာသဝ’၊ ႐ူပဘဝ အ႐ူပဘဝပြါးစီး ေရး ‘ဘဝါသဝ’၊ သစၥာေလးပါးတို႔၌ မသိမႈပြါးစီးေရး ‘အဝိဇၨာသဝ’၊ ဤသံုးပါးတို႔တည္း။
၂၂.၂ အာသေဝါတရား၏ ျဖစ္ေၾကာင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
မသိမႈ ‘အဝိဇၨာ’ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ အာသေဝါတရားျဖစ္ရသည္၊
၂၂.၃ အာသေဝါတရားခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူသည္ အဘယ္နည္း၊
မသိမႈ ‘အဝိဇၨာ’ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္အာသေဝါတရာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း၏။
၂၂.၄ အာသေဝါတရား ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ဟူသည္ အဘယ္နည္း။
အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ ဤအရိယမဂ္သည္ပင္ အာသေဝါတရား ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသို႔ ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေပတည္း။ (မန ၉)
၂၃. ကစၥာန ဤသတၱဝါအေပါင္းသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရွိသည္၏အျဖစ္ကိုလည္းေကာင္း၊ မရွိသည္၏ အျဖစ္ကိုလည္းေကာင္း ႏွစ္ပါးကို မွီ၏။ ကစၥာန သခၤါရေလာက၏ ျဖစ္ေပၚေၾကာင္းကိုဟုတ္မွန္ေသာ အတိုင္း ေကာင္းေသာ ပညာျဖင့္ ျမင္ေသာ သူအား သခၤါရေလာက၌ မရွိဟူေသာ အယူသည္ မျဖစ္။ ကစၥာန သခၤါရေလာက၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာကိုဟုတ္မွန္ေသာအတိုင္း ေကာင္းေသာ ပညာျဖင့္ ျမင္ေသာ သူအား (သခၤါရ) ေလာက၌ ရွိ၏ဟူေသာ အယူသည္ မျဖစ္။ ကစၥာန ဤသတၱဝါအေပါင္းကို ကပ္ေရာက္မႈ ‘ဥပယ’၊ ျပင္းစြာ စြဲဲလမ္းမႈ ‘ဥပါဒါန္’၊ နစ္ျမဳပ္စူးဝင္မႈ ‘အဘိနိေဝသ’တို႔သည္ သတၱဝါအေပါင္းကို မ်ားေသာအားျဖင့္ ေႏွာင္ဖြဲဲ႕အပ္၏။ ဤအရိယာတပည့္သည္ကား စိတ္၏ တည္ရာ နစ္ျမဳပ္စူးဝင္ရာ ကိန္းေအာင္းရာျဖစ္ေသာ ထိုကပ္ေရာက္မႈ ‘ဥပယ’၊ ျပင္းစြာ စြဲဲလမ္းမႈ ‘ဥပါဒါန္’ကို ”ငါ၏ အတၱတည္း”ဟု မကပ္ေရာက္၊ မစြဲဲလမ္း၊ မေဆာက္တည္။ ”ျဖစ္ခဲဲ့ေသာ္ ဆင္းရဲဲသာ ျဖစ္၏၊ ခ်ဳပ္ခဲဲ့ေသာ္ ဆင္းရဲဲသာ ခ်ဳပ္၏”ဟု ယုံမွားမႈ မရွိ၊ ေတြး ေတာမႈ မရွိ။ ဤအရာ၌ ထိုပုဂၢိဳလ္အား သူတစ္ပါးကို အားထား၍ ယုံၾကည္သည္ မဟုတ္၊ (ကိုယ္တိုင္) သိျခင္းသာ ျဖစ္၏။ ကစၥာန ဤမွ်ျဖင့္ မွန္ေသာအျမင္ ‘သမၼာဒိ႒ိ’ ျဖစ္၏။ (သန ၁၂.၁၅)
၂၄. ငါ့သွ်င္ မွန္ေသာအယူ ‘သမၼာဒိ႒ိ’ ျဖစ္ရန္ အေၾကာင္းတို႔ကား အဘယ္တို႔နည္းဟု (ေလွ်ာက္၏)။
ငါ့သွ်င္ မွန္ေသာအယူ ‘သမၼာဒိ႒ိ’ ျဖစ္ရန္ အေၾကာင္းတို႔ကား သူတစ္ပါးတရားသံႏွင့္ အသင့္အား ျဖင့္ႏွလံုးသြင္းျခင္း ဤႏွစ္ပါးတို႔တည္း။ ငါ့သွ်င္ မွန္ေသာအယူ ‘သမၼာဒိ႒ိ’ ျဖစ္ရန္ အေၾကာင္းတို႔ကားဤႏွစ္ပါးတို႔တည္းဟု (မိန္႔ဆို၏)။
၂၅. ငါ့သွ်င္ အဘယ္အေၾကာင္း (အဂၤါ)တို႔၏ အေထာက္အပံ့ကို ရေသာ မွန္ေသာအယူ ‘သမၼာဒိ႒ိ’ သည္လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱဖိုလ္’စိတ္ အက်ဳိးလည္းရွိ၍ လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱဖိုလ္’စိတ္ အက်ဳိးအာနိ သင္လည္းရွိသနည္း၊ လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱဖိုလ္’ ပညာ အက်ဳိးလည္းရွိ၍ လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱဖိုလ္’ ပညာ အက်ဳိးအာနိသင္လည္း ရွိသနည္းဟု (ေလွ်ာက္၏)။
ငါ့သွ်င္ ငါးပါးေသာအေၾကာင္း (အဂၤါ)တို႔၏ အေထာက္အပံ့ကို ရေသာ မွန္ေသာအယူ ‘သမၼာဒိ႒ိ’ သည္လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱဖိုလ္’ စိတ္ အက်ဳိးလည္း ရွိ၍ လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱဖိုလ္’ စိတ္အက်ဳိးအာနိသင္လည္း ရွိ၏၊ လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱဖိုလ္’ ပညာ အက်ဳိးလည္းရွိ၍ လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱ ဖိုလ္’ ပညာအက်ဳိးအာနိသင္လည္း ရွိ၏။ ငါ့သွ်င္ ဤသာသနာေတာ္၌ မွန္ေသာအယူ ‘သမၼာဒိ႒ိ’ သည္ ေစာင့္စည္းမႈ ‘သီလ’ အေထာက္အပံ့ကိုလည္း ရ၏၊ တရားကို ၾကားနာမႈအေထာက္အပံ့ ကိုလည္း ရ၏၊ ကမၼ႒ာန္း ေဆြးေႏြးမႈ အေထာက္အပံ့ကိုလည္း ရ၏၊ စ်ာန္သမာပတ့္ ‘သမထ’ အေထာက္အပံ့ကိုလည္း ရ၏၊ အထူးထူး႐ႈမႈ ‘ဝိပႆနာ’ အေထာက္အပံ့ကိုလည္း ရ၏။ ငါ့သွ်င္ ဤ ငါးပါးေသာ အေၾကာင္း (အဂၤါ)တို႔၏ အေထာက္အပံ့ကို ရေသာ မွန္ေသာအယူ ‘သမၼာဒိ႒ိ’သည္ လြတ္ ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱဖိုလ္’ စိတ္အက်ဳိးလည္း ရွိ၍ လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱဖိုလ္’ စိတ္အက်ဳိး အာနိသင္လည္း ရွိ၏။ လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱဖိုလ္’ ပညာအက်ဳိးလည္း ရွိ၍ လြတ္ေျမာက္ေသာ ‘အရဟတၱဖိုလ္’ ပညာအက်ဳိးအာနိသင္လည္းရွိ၏ဟု (မိန္႔ဆို၏)။ (မန ၄၃)